نقش انگیزه در تعیین مجازات در حقوق کیفری ایران

انگیزه یکی از عناصر درونی رفتار مجرمانه است که در حقوق کیفری ایران همواره مورد توجه فقها، قانون گذاران و قضات قرار گرفته است. اگرچه انگیزه به خودی خود از عناصر تشکیل دهنده جرم محسوب نمی شود، اما می تواند در تعیین نوع جرم، شدت یا تخفیف مجازات و حتی در تصمیم قاضی نسبت به عفو یا تعلیق مجازات نقشی موثر ایفا کند. در نظام حقوق کیفری ایران بر اساس آموزه های فقه اسلامی انگیزه گاه به عنوان عامل مخفف و گاه به عنوان عامل مشدد در تعیین مجازات در نظر گرفته می شود؛ به ویژه در جرایمی که با قصد قربت یا اهداف انسانی همراه بوده یا بالعکس با نیت پست و انتقام جویانه ارتکاب یافته اند. این مقاله با رویکرد تحلیلی - تطبیقی، ضمن تبیین مفهوم انگیزه جایگاه آن را در ساختار مسئولیت کیفری و تاثیر آن بر تصمیم قضایی در تعیین مجازات بررسی و نشان می دهد که هرچند انگیزه جزء عناصر قانونی جرم نیست، اما از عوامل اساسی فردی سازی مجازات در نظام کیفری ایران محسوب می شود.

Keywords:

انگیزه , مجازات , مسئولیت کیفری , عدالت کیفری , قانون مجازات اسلامی