شکاف های درون و توازن گسسته ضحاک در تلاقی افراط و تفریط (تحلیل تراکنشی رفتار ضحاک در شاهنامه فردوسی بر اساس نظریه اریک برن)

نظریه تحلیل رفتار متقابل با تمرکز بر سه حالت نفسانی والد، بالغ و کودک، چارچوبی نظام مند برای تحلیل شخصیت و تعاملات اجتماعی فراهم می کند. این پژوهش با هدف تحلیل رفتار ضحاک در شاهنامه فردوسی قصد دارد به این سوال پاسخ دهد: طبق نظریه تحلیل رفتار متقابل، رفتارهای ضحاک مربوط به کدام یک از ابعاد سه گانه شخصیت اوست؟ و چه آسیب ها و آلودگی هایی در رفتار او قابل مشاهده است؟ روش پژوهش توصیفی تحلیلی است. یافته ها نشان می دهد که والد تحریف شده ضحاک، تحت تاثیر القائات اهریمن، به جای الگوهای اخلاقی، خشونت و سلطه را درونی می کند. کودک آسیب دیده او، با ریشه در طردشدگی و ترس های عمیق، به پرخاشگری و نیاز سیری ناپذیر به قدرت تبدیل شده است. از سوی دیگر، غیبت بالغ به معنای ناتوانی در تحلیل واقعیت، باعث تصمیم گیری او بر پایه توهمات و دروغ های ساختگی شده است. این ناهماهنگی های شخصیت ضحاک، افراد جامعه را به سمت کودک مطیع سوق می دهد که در آن، عقلانیت و عدالت خواهی سرکوب می شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که استبداد، پیامد آسیب های روانی است که ریشه در تضادهای بعدهای سه گانه روان، سرکوب هیجانات و ناتوانی در تفکر انتقادی دارد.

Keywords:

شاهنامه فردوسی , ضحاک , اریک برن , تحلیل رفتار متقابل (TM)