مقایسه و بررسی برخی شواهد دینی در دو امرامیرارسلان و هزارویک شب

فرهنگ عامه مجموعه ای از باورها، رفتارها، آداب و رسوم و سنن هر قوم و ملتی است که در بین مردم سینه به سینه نقل شده است. وقتی سخن از مردم می شود، منظور همان جامعه ای است که در زمان نقل آن داستان ، آداب و رسوم و سنن اجتماعی و باورهای دینی آن ها در این آثار بازتاب یافته است. دو اثر امیرارسلان و هزار و یک شب دو کتابی هستند که آیینه تمام نمای جامعه خودشان می باشند. یکی از این دو کتاب در عصر قاجار توسط نقیب الممالک نقالی و دیگری در همین دوره توسط عبداللطیف طسوجی ترجمه شد. عصر قاجار به دلیل تغییر و تحول در همه ارکان زندگی اجتماعی و سیاسی و همین طور ارتباط ایران با فرنگ، از مهم ترین ادوار تاریخ ایران به شمار می رود و نسبت به دوره های دیگر متمایز است. این تغییر و تحولات در همه شوون زندگی اجتماعی مردم نیز تاثیر به سزایی گذاشت. نمود این تغییرات، در آیین ها، سنن، باورها و اعتقادات دینی و طرز فکر و اندیشه مردمان آن عصر بارز و آشکار است. اولین خصیصه از ناصرالدین شاه که در هر اثر تاریخی به طور قطع و یقین در مورد آن اظهار نظر شده و به توافق رسیده اند، خرافه پرستی او بوده است. این عامل، وی را از اخذ تصمیمات و عملکرد درست و توجه عقلانی و عادلانه به جامعه تحت حکومتش بازمی داشت و در بسیاری از موارد سرنوشت مردم و جامعه را به قضا و قدر می سپرد. این مجموعه با هدف مقایسه نقش و جایگاه دین در دو اثر هزارویک شب و امیرارسلان با روش کتابخانه ای به وجود آمده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش حاکی از این است که در دوره طولانی حکومت ناصرالدین شاه، گرایش اقشار و طبقات مختلف مردم به خرافات ناشی از حمایت و گرایش شاه و بزرگان حکومتی به این پدیده بوده است. در بسیاری از موارد، با وجود فاصله زمانی زیاد میان خلق این دو اثر، شباهت های زیادی بین شواهد به دست آمده از بررسی شواهد دینی موثر در این دو کتاب یافت شد. شاید دلیل این امر نقل یکی در عصر قاجار و ترجمه کتاب دیگر در همین عصر بوده است. بالطبع افکار و عقاید نقال و مترجم این دو اثر متاثر از جامعه ای است که در آن می زیسته اند.

Keywords:

عصرقاجار , امیرارسلان , هزارویک شب , دین و دینداری , مقایسه