بررسی حماسه کهن الگوی قهرمان در شاهنشاه نامه صبای کاشانی و تمر نامه هاتفی جامی و حمله حیدری باذل مشهدی در مقایسه با شاهنامه فردوسی

پژوهش حاضر با رویکردی مقایسه ای و بر اساس نظریه کهن الگوهای کارل گوستاو یونگ، به واکاوی مفهوم قهرمان و الگوی سفر وی در سه منظومه حماسی شاهنشاه نامه صبای کاشانی، تمرنامه هاتفی جامی و حمله حیدری باذل مشهدی پرداخته و این آثار را در مقایسه با شاهنامه فردوسی بررسی می کند. هدف پژوهش، تبیین چگونگی بازآفرینی الگوی کهن قهرمان در بستر تاریخی و اجتماعی عصر شاعران یادشده و تحلیل میزان وفاداری یا دگرگونی عناصر حماسی در قیاس با شاهنامه است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مقایسه ساختاری و محتوایی میان متون است. در این میان، این پرسش مطرح می شود که چگونه قهرمان اسطوره ای جاودانه در گذر زمان، در پرتو شرایط فرهنگی و سیاسی، سیمایی تازه می یابد و از آرمان جمعی به تجربه ای فردی و تاریخی تبدیل می شود؟ یافته ها نشان می دهد که هرچند ساختار بنیادین سفر قهرمان همانند مراحل فردیت در نظریه یونگ در هر چهار منظومه حضور دارد، اما زمینه های فرهنگی و تاریخی هر دوره، چهره و کنش قهرمان را دگرگون کرده است؛ چنان که در منظومه های متاخر، قهرمان از ساحت اسطوره فاصله گرفته و به سیمایی واقع گرا و سیاسی نزدیک شده است، در حالی که در شاهنامه، رستم همچنان تبلور آرمان جمعی و نماد قهرمان اسطوره ای ایرانی باقی می ماند.

Keywords:

کهن الگو , قهرمان , سفر قهرمان , شاهنامه , یونگ