تحلیل مقایسه ای و مرور کاربردی اثربخشی درمان های شناختی-رفتاری (CBT)، مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) و هیجان مدار (EFT) در بهبود روابط عاطفی و رضایت زناشویی زوجین متعارض

خانواده به عنوان هسته اصلی جامعه، همواره با چالش های متعددی روبرو بوده و تعارضات زناشویی یکی از شایع ترین و در عین حال مخرب ترین این چالش ها محسوب می شود که می تواند به طور مستقیم بر سلامت روان اعضا و ثبات خانواده تاثیر بگذارد. در دهه های اخیر، رویکردهای درمانی متعددی برای کمک به زوجین متعارض توسعه یافته اند. این مقاله مروری-تحلیلی با هدف تحلیل مقایسه ای و مرور کاربردی اثربخشی سه رویکرد برجسته روان درمانی، یعنی درمان شناختی-رفتاری (CBT)، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) و زوج درمانی هیجان مدار (EFT)، در بهبود روابط عاطفی و افزایش رضایت زناشویی زوجین متعارض تدوین شده است. روش شناسی این پژوهش مبتنی بر مرور نظام مند و کتابخانه ای منابع علمی منتشر شده در پایگاه های اطلاعاتی معتبر داخلی (نورمگز، علم نت، SID، مگیران) و خارجی (Google Scholar, Scopus, Web of Science) در بازه زمانی ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۴ است. یافته های حاصل از مرور گسترده ادبیات پژوهشی نشان می دهد که هر سه رویکرد درمانی دارای اثربخشی معناداری در کاهش تعارضات و افزایش رضایت زناشویی هستند، اما از طریق مکانیسم های متفاوتی عمل می کنند. CBT بر اصلاح الگوهای فکری ناکارآمد و آموزش مهارت های ارتباطی و حل مسئله تمرکز دارد. ACT از طریق افزایش انعطاف پذیری روان شناختی، پذیرش تجارب درونی ناخوشایند و حرکت در مسیر ارزش های فردی و مشترک، به بهبود روابط کمک می کند. EFT نیز با تمرکز بر بازسازی پیوند دلبستگی، شناسایی و ابراز هیجانات زیربنایی و تغییر چرخه های تعاملی منفی، به ایجاد صمیمیت و امنیت عاطفی می پردازد. این مقاله ضمن تحلیل نقاط قوت و ضعف هر رویکرد، به بررسی تطبیقی مبانی نظری و تکنیک های درمانی آن ها پرداخته و شکاف های پژوهشی موجود را شناسایی می کند. نتایج این تحلیل مقایسه ای می تواند راهنمای عملی ارزشمندی برای روان درمانگران و مشاوران خانواده در انتخاب متناسب ترین مداخله بر اساس ویژگی های خاص زوجین متعارض باشد و مسیرهای جدیدی را برای پژوهش های آتی در حوزه زوج درمانی پیشنهاد دهد.

Keywords:

زوج درمانی , درمان شناختی-رفتاری (CBT) , درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) , زوج درمانی هیجان مدار (EFT) , تعارض زناشویی , رضایت زناشویی , روابط عاطفی