مرور نظام مند نقش خانواده و حمایت اجتماعی چندسطحی (اجتماعی–دیجیتال–درون خانوادگی) در پیشگیری از وابستگی دیجیتال نوجوانان: توصیف و تحلیل مدل های خانوادگی در مداخلات آموزشی و روان شناختی

زمینه و هدف: در عصر دیجیتال، وابستگی به فناوری های نوین به یکی از چالش های اصلی سلامت روان نوجوانان تبدیل شده است. خانواده به عنوان اولین و مهم ترین نهاد اجتماعی کننده، نقشی حیاتی در این زمینه ایفا می کند، اما رویکردهای سنتی حمایتی برای مقابله با این پدیده پیچیده کافی به نظر نمی رسند. این مقاله مروری نظام مند با هدف توصیف، طبقه بندی و تحلیل انتقادی نقش خانواده و حمایت اجتماعی چندسطحی (شامل ابعاد اجتماعی، دیجیتال و درون خانوادگی) در پیشگیری از وابستگی دیجیتال نوجوانان انجام شده است. روش شناسی: این پژوهش یک مطالعه مروری نظام مند با رویکردی تحلیلی-توصیفی است. برای یافتن مقالات مرتبط، پایگاه های اطلاعاتی داخلی و بین المللی در بازه زمانی ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۴ جستجو شدند. پس از ارزیابی اولیه عناوین و چکیده ها، مقالات تمام متن بر اساس معیارهای ورود و خروج مشخصی انتخاب و داده های آن ها استخراج و تحلیل محتوا شدند. یافته ها: تحلیل یافته ها نشان داد که حمایت خانواده یک سازه چندبعدی است. حمایت درون خانوادگی (شامل سبک های فرزندپروری مقتدرانه، ارتباطات باز و نظارت فعال)، حمایت اجتماعی (شامل ارتباط با همسالان مثبت و مشارکت در فعالیت های اجتماعی واقعی) و حمایت دیجیتال (شامل سواد رسانه ای والدین و میانجی گری فعال در استفاده از فناوری) سه سطح حیاتی هستند که در تعامل با یکدیگر، عوامل محافظت کننده قدرتمندی را در برابر وابستگی دیجیتال ایجاد می کنند. مدل های مداخله ای موفق، مدل هایی هستند که به جای تمرکز بر محدودیت صرف، بر آموزش مهارت های خودتنظیمی، تقویت روابط خانوادگی و ایجاد یک اکوسیستم حمایتی یکپارچه تاکید دارند. نتایج نشان داد که مداخلات آموزشی و روان شناختی مبتنی بر خانواده که هر سه سطح حمایتی را پوشش می دهند، اثربخشی بالاتری در کاهش علائم وابستگی و افزایش تاب آوری دیجیتال نوجوانان دارند. نتیجه گیری: پیشگیری موثر از وابستگی دیجیتال نوجوانان نیازمند یک چارچوب یکپارچه و چندسطحی است که فراتر از خانواده هسته ای عمل کند. این رویکرد باید حمایت های اجتماعی گسترده تر و مهارت های دیجیتال را با دینامیک های درونی خانواده ترکیب نماید. پیشنهاد می شود سیاست گذاران، درمانگران و پژوهشگران بر توسعه و ارزیابی مدل های مداخله ای جامعی تمرکز کنند که خانواده ها را برای ارائه حمایت در هر سه سطح اجتماعی، دیجیتال و درون خانوادگی توانمند می سازند.

Keywords:

وابستگی دیجیتال , سلامت روان نوجوانان , حمایت اجتماعی چندسطحی , مداخلات مبتنی بر خانواده , میانجی گری والدین , سواد دیجیتال