خودشناسی در ذهن آگاهی فردی و سازمانی

این پژوهش با رویکرد مرور نظام مند و تحلیل کیفی به بررسی نقش ذهن آگاهی و پیوند آن با خودشناسی فردی و سازمانی در بستر روان شناسی و رفتار سازمانی پرداخته است. ذهن آگاهی که نخستین بار توسط کبات زین در قالب برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی وارد حوزه بالینی شد، بر مشاهده آگاهانه و غیر قضاوتی تجربه های جاری پذیرش هیجانات و همزمان سازی ذهن و بدن تاکید دارد. مرور شواهد تجربی نشان می دهد تمرین ذهن آگاهی موجب بهبود تنظیم هیجان، کاهش اضطراب اجتماعی، ارتقاء عزت نفس، افزایش رضایت از زندگی و بهبود عملکرد شناختی و رفتاری می شود. خودشناسی فردی به توانایی شناسایی و درک افکار، احساسات و رفتارهای خود اشاره دارد و به بهبود مدیریت استرس، تصمیم گیری و روابط بین فردی کمک می کند. خودشناسی سازمانی نیز به درک دقیق، هویت، ارزشها و فرهنگ سازمان و توانایی واکنش موثر به فرصتها و تهدیدهای محیطی اطلاق می شود. بر اساس نظریه خود تعیین گری، ذهن آگاهی با ارضای نیازهای روان شناختی اساسی استقلال، ارتباط و شایستگی انگیزه ذاتی را تقویت و مشارکت مثبت کارکنان را ارتقاء می دهد. نتایج تحلیل سه سطحی نشان می دهد که در سطح سازمانی ذهن آگاهی عمدتا ابزار توسعه منابع انسانی و افزایش بهره وری است؛ در سطح گروهی موجب انسجام و همدلی ولی گاه با مقاومت و پویایی منفی مواجه می شود؛ و در سطح فردی ابزاری برای خودشکوفایی است که انتقال مزایای آن به محیط کار با چالشهای اجتماعی همراه است. این مطالعه با ارائه دیدگاهی، متعادل ضمن شناسایی مزایا و پیامدهای ناخواسته بر اهمیت طراحی ساختارمند حساس به بستر فرهنگی و مبتنی بر شواهد برای بهره گیری پایدار از ذهن آگاهی تاکید می کند.

Keywords:

ذهن آگاهی , خودشناسی , ذهن آگاهی فردی , ذهن آگاهی سازمانی