تأثیر متقابل معماری ایران بر اسلام و معماری اسلام بر ایران

معماری اسلامی یکی از بزرگترین جلوه های ظهور یک حقیقت هنری در کالبد مادی بشمار می رود. از لحاظ تاریخی معماری اولین هنری بشمار می آید که توانسته خود را با مفاهیم اسلامی سازگار نموده از طرف مسلمانان مورد استقبال قرار گیرد. در یک نگاه جامع نگر می توان پیوستاری ارزشمند پویا را در بناهای اسلامی بازشناسی کرد. که موجب شده تمامی آنها در قالبی واحد با عنوان اسلامی در کنار یکدیگر قرار گیرند. معماری اسلامی در حوزه جغرافیایی گسترده خود با فرهنگها، تمدنها و قومیتهای متعددی مواجه گردید که هر یک از این تمدنها در پیشرفت و سامانده به فضاهای اسلامی تأثیر گذار بودند. معماری و تمدن ایران با سابقه طولانی دارای ویژگی هایی است که در مقایسه با معماری کشورهای دیگر جهان از ارزش ویژه ای برخوردار است. ویژگی هایی چون طراحی مناسب مباحسات دقیق، فرم درست پوشش، رعایت مسائل فنی و علمی در ساختمان، ایوانای رفیع، ستونهای بلند و بالاخره تزئینات گوناگون که هر یک در عین سادگی معرف شکوه معماری ایران است. در معماری ایرانی چون وجود خصایلی چون تناسب و زیبایی سردرها و گنبدها ایوان ها خصلتی که بیشتر شایسته بررسی است. گوهر معماری ایرانی و منطبق بر ریاضی و عرفانی آن است. ردونگرایی و گرایش معماری ایرانی به سوی حیاط، پادیاوها، گودال باغچه، هشتی و کلاه فرهنگی که شبستان را گرداگرد خود گرفته از دیرباز جزء منطق ایرانی بوده است. معماری ایرانی توانست در حوزه های فنی و دانشی تأثیر شگرف در ارتقای جایگاه فضاهای اسلامی داشته باشد به خصوص از طرفی معماری ایرانی با دارا بودن عناصر و ویژگی های خاص منحصر به فرد خود که قبل از دوره اسلامی می باشد بعد از ظهور اسلام را وارد معماری بعد از اسلام می کند و معماری اسلامی را تحت تأثیر خود قرار داده و به آن جلوه ای خاص و تلفیقی از معماری ایرانی می دهد از طرفی ایدئولوژی اسلامی سبب ساز شکل گیری جامع اسلامی، مدنیت اسلامی، و به تبع آن شهرهای اسلامی در ایران شد که نظام اجتماعی و ساختار فرهنگی، این بازه از جغرافیا را تحت تأثیر قرار داده و باعث ایجاد هویتی نو و مستحکم شد. این مقاله سعی بر این دارد که تأثیر اسلامی به جهت دهی و شکل گیری معماری ایران و برعکس تأثیر معماری ایران در ارتقاء و کیفیت و فضاهای اسلامی را باز تعریف و بازشناسایی کند.

Keywords:

معماری , اسلامی , ایران , خصایلی , معرف , شکوه , ایدئولوژی , ساماندهی , تأثیر , شگرفی , ارتقای جغرافیایی , هویتی