تجزیه ساختار ژنتیکی برخی صفات مرتبط با کیفیت و بنیه بذر در کنجد

به منظور بررسی ماهیت عملژن و برآورد پارامترهای ژنتیکی مرتبط با کیفیت و بنیهبذر کنجد، پژوهشی با هدف معرفی بهترین والدین و هیبریدها جهت استفاده در برنامههای اصلاحی این گیاه به اجرا درآمد. صفات نسبت تخلیه ذخایر بذر، کارایی تبدیلذخایر بذر به ماده خشک، سرعت و درصدجوانهزنی، میزان روغن و پروتئین بذور 5 لاین داخلی ( ورامین 2822 ، یکتا، داراب1 TN و 240 TN234 و4 ژنوتیپ آسیایی (مدیترانهای، هندی، عراقی و پاکستانی) به همراه 36 هیبریدF1 آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار درسال 2013 ارزیابی شدند. واریانس ترکیبپذیری عمومی (به استثنای صفت کاراییتبدیل ذخایر بذر) و خصوصی کلیه صفات معنیداربود. برآورد نسبتGCA/SCAبرای میزان روغن دانه، کاراییتبدیلذخایر بذر، سرعت و درصد جوانهزنی مبین اهمیت آثار غالبیت ژنی درتظاهر این صفات بود. هر دو اثر افزایشی و غیر افزایشی ژنها در کنترل ژنتیکی میزان پروتئین دانه تاثیرگذار بودند. والدین داراب 1 ومدیترانهای همچنین داراب 1 وTN 240 بترتیب بالاترین اثرGCAمثبت و معنیدار را برای میزان روغن و شاخصهایجوانهزنی نشان دادند که میتوانند در پروژههای نوترکیبی، جهت تجمع ژنهای مطلوبشان در لاینهای امیدبخش کنجد مورد استفاده قرارگیرند. از 36ترکیب تلاقی مورد بررسی، بذور هیبریدهای هندی×ورامین و مدیترانهای×ورامین، یکتا×مدیترانهای و داراب1×TN234به ترتیب مناسبترین ترکیبها برای درصد جوانهزنی، کارایی تبدیل ذخایر بذر و میزان پروتئین دانه بودند. بذور هیبریدهای مدیترانهای×عراقی ومدیترانهای×ورامین میتوانند در انتخاب هیبریدهای با عملکرد بالای روغن موثر واقع گردند

Keywords:

کنجد , بنیه بذر , اثر ژن , قابلیت ترکیبپذیری