استفاده از زهاب شهرها برای آبیاری اراضی پائین دست

در دهه های اخیر رشد جمعیت شهرها، افزایش مصرف آب شرب را بدنبال داشته است ، پساب آن توسط چاههای حفر شده در اماکن مسکونی و تأسیسات شهری به زمین تزریق می شود ،آبهای حاصل از بارندگی و آبیاری فضاهای سبز شهری نیزبه آن افزوده می گردد . در گذشته ای نه چندان دور توسط قنوات و چاههای کم عمق از آبهای زیر سطحی برای آبیاری مزارع و باغات مجاور شهرها استفاده می شد که با تغییر در کاربری زمینها و تبدیل آنها به فضاهای مسکونی و صنعتی بهره گیری از آن کاهش یافته است، مجاری قنوات که در آن زمان عاملی برای تعادل سطح آب های زیرزمینی بودند، پس از خشکیدن بعلت قرار گرفتن بخشهایی از آنها زیر پی ساختمانها سرگردانی آبهای بالادست را فراهم ساخته واین عوامل در برخی از شهرها موجب بالا آمدن سطح آب زیر زمینی شده بطوریکه زندگی عادی ساکنان را به مخاطره انداخته است . بالا آمدن سطح آب در شهرها موجب سستی زمین و کاهش باربری و حتی شکستگی پی ها و فروریزی بناها خواهد شد و در چنین شرایطی ایجاد تأسیسات زیرسطحی مقدور نخواهد بود و بهره گیری از زمین تقلیل فاحش خواهد یافت . آبهای زیر سطحی پس از رسیدن به لایه های غیر قابل نفوذ، جریان می یابند و اکثراً در بخش های سست زمین و گسل ها فرو رفته و در بعضی مناطق موجب آلوده ساختن سفره های عمیق می شوند . شهر مقدس مشهد علاوه بر جمعیت رو به رشدش سالانه پذیرای بیش از بیست میلیون زائر است که این عامل و محدودیت منابع آبی، این کلان شهر مذهبی را در تنگنا قرار داده است . منابع آب مشهد به نزولات جوی پشت دو سد طرق و کارده و تعدادی چاه عمیق و نیمه عمیق منحصر می گردد و اگر خط انتقال آب از سد دوستی نیز سامان یابد، به همان میزان مصرف آب هم بالا رفته که باز هم همواره کمبود آب وجود خواهد داشت و بایستی چاره ای اندیشید . اگر در دشت مشهد وجود آبهای زیر سطحی بعلت قرار گرفتن در عمق حداقل بیست متری زمین خطراتی را که به آن اشاره شد در بر ندارد، لیکن از دست دادن سالانه حدود دویست میلیون متر مکعب آب مصرفی و بخش اعظم رواناب حاصل از بارندگی دشت مذکور که آن نیز به کشف رود و از آنجا به تجن می ریزد و در نهایت در ریگزارهای قره قوم فرو می رود انگیزه ای برای پژوهش پیرامون موارد مشروحه خواهد بود . - 1 تاریخچه پیدایش شهر مشهد وعلل انتخاب محل کنونی وتغییرات حاصله در تجمع جمعیت در طول تاریخ - 2 تغییرات بوجود آمده در عمق بالادست و پائین دست سفره زیر سطحی - 3 جهت جریان آب در سفره زیرسطحی - 4 نوسانات سطح آب زیرزمینی از گذشته تا حال 5 انتخاب گزینه های عملی برای جلوگیری از هدر رفت آبهای زیر سطحی توسط پیشینیان در طول تاریخ و مقایسه چاههای عمودی با گالریهای افقی از نظر زهکشی - 6 هدایت آبهای حاصله از زهاب به زمینهای زراعی و باغات پائین دست و استفاده از آن در آبیاری فضاهای سبز شهری در فصول کم آبی بعنوان راهکاری عملی - 7 طراحی زهکش ها و بیان روشهای اجرائی و بهره گیری از تکنولوژی نوین با امید به اینکه این پژوهش بتواند در زندگی روزمره ساکنان شهرهای مشابه مفید واقع گردد .