بررسی رابطه تفکر انتقادی و سواد اطلاعاتی: پژوهش فراتحلیل

در سال های اخیر، پژوهشگران زیادی به بررسی رابطه تفکر انتقادی با سواد اطلاعاتی پرداخته اند که حاصل این پژوهش ها نتایج متناقضی بوده اند که تعدادی از این تحقیقات، رابطه بین تفکر انتقادی و سواد اطلاعاتی را تأیید کرده اند و تعدادی نیز وجود این رابطه را رد کردهاند. ازاینرو پژوهشگر در پژوهش حاضر بر آن است تا با بهره گیری از روش فراتحلیل، مطالعات انجام یافته در این زمینه را شناسایی کرده و نتایج کمی حاصل از این تحقیقات را باهم ترکیب کرده و نتیجه ای جامع حاصل شود. جامعه موردمطالعه در این پژوهش، تحقیقات موجود در زمینه رابطه تفکر انتقادی و سواد اطلاعاتی در دانشگاه های سطح استان تهران، دنشگاه خوارزمی و دانشگاه تبریز، مرکز اسناد و اطلاعات مدارک علمی ایران و پایگاههای اطلاعاتی SID ، magiran و noormags بودند نمونه پژوهش نیز اندازه اثرهای به دست آمده از مطالعات موجود در این زمینه بودند. درمجموع 15 اندازه اثر در زمینه موردنظر انتخاب شدند که از آنها، 10 اندازه اثر باقی ماند و مابقی از چارچوب نمونه گیری خارج شدند. به منظور جمع آوری نمونه از روش نمونه گیری هدفمند و در دسترس استفاده شد. جهت تحلیل اطلاعات از نرم افزار CMA2 و نرمافزار SPSS استفاده شد. نتایج حاکی از اندازه اثر 0/41 بین تفکر انتقادی و سواد اطلاعاتی بود. طبق شاخص کوهن اندازه اثر به دست آمده نسبتا بالا ارزیابی می شود؛ یعنی رابطه بین دو متغیر تفکر انتقادی و سواد اطلاعاتی نسبتاً بالاست. در نهایت می توان گفت: از آنجا که هم تفکر انتقادی بهعنوان تفکر سطح بالاتر به حساب می آید و هم سواد اطلاعاتی به عنوان سواد سطح بالاتری محسوب می شود، طبیعی است که بین این دو متغیر از بسیاری جهات ارتباط وجود داشته باشد؛ به این دلیل که هردوی این متغیرها نیاز به پردازش های عمیق تر و پیچیده تر دارند.

Keywords:

فراتحلیل , تفکر انتقادی , سواد اطلاعاتی