بررسی و نقد اقوال موجود در باب ماهیت دیات

حقوقدانان مسلمانی که در صدد تطبیق نهادهای موجود در نظام حقوقی اسلام با نهادهای موجود در سایر نظام های حقوقی برآمده اند، به هنگام برخورد با موضوع دیات، هر یک به نحوی به اظهارنظر در مورد ماهیت حقوقی دیات پرداخته و آن را منطبق با نهادهای مشابه ای که در سایر نظام ها وجود دارد، دانسته اند. به طور کلی آنچه از بررسی و تتبع آثار این گونه حقوقدانان به دست می آید، این است که سه نظر و دیدگاه عمده در مورد ماهیت حقوقی دیات وجود دارد، که عبارتند از: 1. دیات ماهیت جزائی داشته و با مجازات های مالی که در نظام های حقوقی جدید وجود دارد، قابل مقایسه است. 2. ماهیت غیرجزایی بوده و در قالب مسئولیت مدنی نقش جبران خسارت وارد شده بر مجنی علیه را دارد. 3. دیات به طور کامل نه قابل تطبیق با جزای نقدی ونه خسارت مدنی است، بلکه ماهیتی دوگانه داشته، عناصری از مجازات و خسارت در آن وجود دارد. در نوشتار حاضر، ضمن بررسی تطبیقی دیدگاه های اندیشمندان مذاهب مختلف اسلامی با نگرش به آراء وحدت رویه و نظریات مشورتی، از منظر فقهی و حقوقی، استدلال های قائلین هر سه دیدگاه به طور دقیق و علمی در بوته نقد و بررسی قرار گرفته است. در خاتمه نیز به جمع بندی نهایی از مباحث پیشین پرداخته و به این نتیجه رسیده که دیدگاه سوم (نظریه تلفیقی) نسبت به دو دیدگاه دیگر از قوت و اعتبار بیشتری برخوردار است.

Keywords:

دیه , خسارت , مجازات مالی , مسئولیت مدنی