بررسی عوامل موثر بر پراکنش شهری در کلان شهر مشهد

در دهه های اخیر جمعیت شهرنشینی در جهان به ویژه در کشورهای جنوب بیش از روستانشینی شده که باعث گسترش زمین های شهری و در پی آن پدیده پراکندگی شده، نتیجه آن معضلاتی را در ابعادمحیطی، اقتصادی، اجتماعی و کالبدی از جمله افزایش آلودگی هوا، زوال پتانسیل درون شهر و تخریب مزارع و فضاهای باز را با خود به همراه آورده است. هدف از این پژوهش بررسی وجود ریشه ها پراکندگیدر کلان شهر مشهد به منظور شناخت راه حل هایی برای کنترل این معضلات می باشد. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش نرم افزار GIS جهت تولید نقشه و روش های کمی مدل هلدرن، شاخص نخستشهری و نرخ رشد مساحت به جمعیت جهت بررسی ها و تحلیل ها می باشد. که ابتدا با بررسی نسبت رشد مساحت به جمعیت، نقشه روند توسعه شهر مشهد، مدل هلدرن و تراکم ناخالص جمعیتی پراکندگیاین شهر نشان داده شد. و سپس ریشه های پراکندگی شامل شکست بازار)بررسی قیمت زمین(، تکنولوژی، روند طبیعی افزایش جمعیت و مهاجرت مورد تحلیل قرار گرفت. و جهت بررسی پراکندگی درکلان شهر مشهد از مدل هلدرن استفاده گردید که مطابق آن تنها 43 درصد ناشی از رشد جمعیت بوده است و 66 درصد رشد شهر مربوط به رشد افقی بوده که حاکی از وجود پراکندگی در کلان شهر مشهداست که مهمترین ریشه های آن قیمت پایین مسکن در حومه و در نظر نگرفتن هزینه های اجتماعی ناشی از آن، افزایش درصد مالکیت اتومبیل، افرایش تدریجی جمعیت مشهد به دلیل ارجحیت سیاسی وتمرکز امکانات در آن و همچنین افزایش مهاجرت به این کلان شهر است. که برای مقابله با پدیده پراکنده رویی پیشنهاد می شود از الگوهای توسعه پایدار نظیر توسعه حمل و نقل محور و شهر فشرده استفاده گردد.

Keywords:

پراکندگی شهری , تکنولوژی , ریشه های پراکندگی مشهد , قیمت زمین , مهاجرت