نقد و بررسی مبانی حجیت قول لغوی در فقه و اصول

سخن مشهور متقدمان از علمای فقه و اصول بر حجیت قول لغوی است؛ برخلاف مشهور متأخران مانند آخوند خراسانی و شیخ انصاری که به عدم حجیت قول لغوی گرایش پیدا کرده اند؛ زیرا بر این باورند که عالم لغوی، خبره در موارد استعمال الفاظ است و نه در شناسایی معنای حقیقی از معنای مجازی، به نظر می رسد نیاز به قول لغوی در تشخیص فهم تفاصیل معانی و جزئیات، انکار ناپذیر است و اگر کتاب های لغت در دسترس فقیهان نبود، هر آینه علم به کتاب و سنت برپیده می شد. قدر متیقن از این حجیت درجایی است که موجب وثوق و اطمینان باشد. همچنین، مناط حجیت آن خبره و متخصص بودن بر اثر کثرت ممارست و تمرین است و اطلاع از اموری که بر اشخاص عادی مخفی است. لغوی، خبر از معنای لفظی می دهد که از طریق شنیدن یا تبادر معنایی از طریق استعمال به واسطه حس، به وجود آمده است. پس اگر قول لغوی، خبر و نکته ای را نقل می کند که بر ما پوشیده است و راز آن با خبر حسی وی گشوده می شود، مانعی ندارد. بنابراین می توان گفت: سخن دو شخص لغوی در وضع لفظ و معنای حکم شرعی که دخالت و ربط تام به استنباط فقهی فقیه دارد، از باب شهادت و خبرویت محسوب می شود که شارع با چنین چیزی به مخالفت نپرداخته است و در احکام کلی، شارع از بنای عقلا پیروی نموده است.

Keywords:

حجیت قول لغوی , لعت دان , خبره , سیره عقلا , خبرحسی , خبر حدسی