بررسی بعد اخلاقی شبیه سازی انسانی در فقه و حقوق اسلامی

پس از آنکه محققان پزشکی در اواخر قرن بیستم، توانستند از راهی غیرجنسی گوسفند دالی را پدید بیاورند، پرسش هایی از قبیل اینکه آیا پس از آن نوبت به انسان خواهد رسید؟ آیا می توان با همان تکنیک، انسانی نیز به وجود آورد؟ اگر بتوان چنین کرد آیا این کار از نظر فقه و اخلاق درست خواهد بود؟ آیا این کار باورهای دینی و اعتقادی ما را متزلزل نخواهد ساخت؟ ؛ مطرح شد و در این خصوص امید به آرزوی دیرین بشر برای جاودانه زیستن را تقویت کرد. باید دانست که در همان سال ها پاپ ژان پل دوم در بیانیه ها و نامه های متعدد کاربست این تکنیک را بر انسان محکوم کرد و آن را غیر اخلاقی خواند. مخالفت با شبیه سازی انسانی، منحصر به آیین کاتولیک نبود؛ بلکه پیروان بیشتر ادیان به خصوص مسلمانان اهل سنت، در قبال این مسئله موضع گرفتند. شیخ الازهر، محمد سید طنطاوی، دکتر یوسف القرضاوی و دیگر علمای اهل سنت بر ضد این عمل موضع گیری کردند و آن را مغایر دین و شرع دانستند . از سوی دیگر شیعیانی همچون علامه فضل الله نه تنها شبیه سازی انسانی را مغایر سنت خداوند ندانست؛ بلکه آن را گامی در راستای فهم عمیق تر سنت های نهان در جهان هستی معرفی کرد و رأی به جواز آن داد. پاره ای از فقیهان نیز در پی حل مسائل ارث و نسب و دیگر مسائل انسان شبیه سازی شده برآمدند. این مسئله چنان جایگاهی در مباحث جاری یافت که می توان گفت که شبیه سازی انسان یکی از موضوعات چالش برانگیز در حوزه فقه و حقوق است که موافقان و مخالفانی دارد . بهتر است بدانیم که این فناوری با حوزه های مانند فقه و حقوق مرتبط است و همه اندیشمندان این حوزه ها را وادار نموده تا به پرسش های مطرح شده در این خصوص پاسخی مناسب دهند. در همین خصوص این نوشتار به بررسی پیامدهای شبیه سازی انسانی و شبهه و اختلافاتی که در این زمینه پرداخته و این موضوع را از نظر اخلاق اسلامی بررسی می نماید و به این شبه که آیا شبیه سازی انسان از نظر اخلاقی مجاز است یا خیر؟ پاسخ می دهد.

Keywords:

شبیه سازی , درمان , هویت , اخلاق و کرامت انسانی