جایگاه ارزش های شهرسازی اسلامی در نظریه های معاصر برنامه ریزی شهری، شهرها و جوامع نوین

هدف این پژوهش نشان دادن قدرت ارزشهای شهرسازیاسلامی است که اینک در نظریه های دوره معاصر در مقیاس بین المللی بکار می رود. در پژوهشهای مشابه، ارزش های کالبدی شهر در دوران اسلامی اکثرا ایستا دیده شده و جنبه های مفهومی پویای این ارزشها تاکید چندانی نشده است. در این مقاله ابتدا پژوهشهای مرتبط بازبینی و در دو لایه کالبدی و غیر کالبدی تقسیم شده است. سپس مفاهیم و جنبه های فراکالبدی شهر اسلامی با نظریه های فعلی شهرسازی معاصر مقایسه شده تا به روز بودن، پویایی و قابلیت تعمیم این مفاهیم مشخص شود. روش کار چنین بوده که نمونههایی ازکالبد شهرهای اسلامی تحلیل ریخت شناسی شده و خصوصیات ترکیب اجزای در چند شناسه مشترک با سرشت فراکالبدی، مانند عدالت ، وحدت با کثرت ، تکامل با تضاد و انطباق با خردورزی طبقه بندی شده اند. سرانجام برخیرویکردهای جدید در نظریه های برنامهریزی شهری معاصر از 1960 میلادی به این سو مانند شهرسازی جامع خردگرا 2 ، فزاینده 3 ، داد و ستدی 4 ، وکالتی 5 و بنیادی 6 و نیز روشهای ساختاری و راهبردی 7 با رویکردهای توسعه شهر اسلامی مقایسه شده است. یافته بنیادی مقاله این است که ارزش های شهرسازی اسلامی فرای کالبدو زمان است و همچنان میتوان از آنها در توسعه شهرهای جهانی بهره برد. این شهرسازی، راهبردی بوده و ویژگیها و نظریههای معاصر شهرسازی را به میزان زیادی پوشش میدهد. بنابراین توان بسیاری در تقویت نظریه پردازی شهرسازی معاصر و عمل گرایی در سراسر جوامع جهان دارد.

Keywords:

شهرسازی اسلامی , نظریههای معاصر شهرسازی , اسلام و برنامه ریزی شهر , شهرهای خاورمیانهای