درآمدی بر تفسیر ساختاری قرآن

یکی از دلایلی که می تواند پشتوانه این باور باشد که قرآن در همه اعصار پاسخگوی نیازهای بشری است و می تواند جایگاه موثر خود را در جامعه انسانی حفظ نماید ، تفسیرپذیری بی نهایت آن است. قرآن کتاب محکمی است که چینش و گزینش حروف، کلمات، عبارتها، آهنگ و معانی آن به اراده خداوند حکیم و آگاه انجام پذیرفته و درجای جای آن نکته های نهفته، بسیار است. یکی از ابعاد شگفت انگیز قرآن کریم تناسب آیات آن با یکدیگر است هر خواننده متفکری با قراءت قرآن و دقت در آیات یک سوره چه کوچک و چه بزرگ به نظم و ارتباط شگفت انگیز آن پی می برد. نظریه تناسب آیات هر سوره همچون سایر مباحث قرآنی با مخالفتها و موافقتهای بسیاری روبرو شده و جنجالهای فراوانی را برانگیخته است؛ آن چنان که برخی مقتضای اعجاز قرآن را از هم گسیختگی آیات آن دانسته1 و برخی وحدت و یکپارچگی منطقی و ادبی سوره های قرآن کریم را معجزه همه معجزه های دیگر2 شمرده اند. آنچه در این مجال مورد نظر است چیزی فراتر از تناسب و ارتباط آیات است و آن وحدت غرض است. وحدت هدف سوره به دنبال یافتن پاسخ برای این پرسش مهم است که: آیا مجموع آیاتسامان یافته در یک سوره، هدف خاص و معینی را دنبال می کند و یا هر سوره مشتمل بر آیاتی است که هر چند در بین برخی از آنها تناسب وجود دارد؛ اما در مجموع درسهای پراکنده ای را تشکیل می دهند که چه بسا تناسب شایان توجهی میان آنها نباشد