اصول و خاستگاه مشترک ادیان

نقش دین در رابطه با زندگی اجتماعی با دو دیدگاه متفاوت مورد ارزیابی قرار گرفته است. شماری از دانشمندان بر کارکرد انسجام بخشی و همبستگی آفرینی ادیان آسمانی پای می فشارند و جمعی نیز ادیان را عامل تخاصم و نزاع می شناسند. دیدگاه دوم از موضعی برتر توانسته است با ادعای تخاصم زایی، دین را از صحنه زندگی اجتماعی کنار بزند. حقانیت این دعوی پلورالیستی بر این پیش فرض تکیه دارد که اصول مشترکی از سوی ادیان بزرگ توصیه نمی شود و همه این آیینها پیروان خود را به تنگ نظری و تعصب فرامی خوانند، حال آن که ادیان، افزون بر همسویی شان در آموزه ها که در شماره پیشین طی مقاله ای با عنوان همسویی آموزه های ادیان به اثبات رسید در دو محور اساسی دیگر نیز مشترکاتی را مطرح می کنند که تاثیری شگفت و تردیدناپذیر در مسالمت جویی و همبستگی تمدن ساز پیروانشان دارند. در این نوشتار دو محور یادشده را پی می گیریم: آموزه های مشترک ادیان پاسخگویی دین به سه خواسته: بندگی خدا، تعالی جویی فطری انسان و ضرورتهای زندگی اجتماعی تقسیم می شود که به طور عمده در قالب معارف و مقررات دینی تبیین پذیر است. همه پیامبران به پیروان خود هم زمان درس هستی شناسی و راه و رسم زندگی را آموخته و در هر دو محور اصول مشترکی را یادآور شده اند. اصول مشترک و هماهنگ در تعالیم انبیا را در سه بخش: اصول اعتقادی، اصول انسان شناختی و مقررات اجتماعی می توان دسته بندی کرد.