بهره گیرى از مبانى کلامى قرآن

مبانى کلامى اجتهاد و منابع آن به خاطر اهمیت زیاد باید مورد توجه و بررسى جدى قرار گیرد،چرا که تحقیقات صورت گرفته در مورد آن ناقص و بسیار اندک است.در واقع تنها هنگامى از فقیهى منضبط مى توان سخن گفت که مبانى عقیدتى و مبنایى آن ازیکدستى و هماهنگى کامل و صحیحى برخوردار باشد؛ این بدین معنى است که فقیهان علاوه بر رعایت چارچوبه ها و زمینه هاى اجتهاد، به هماوردى با یکدیگر از رهگذر نگرش کلامى نیز همت گمارند و صاحب هر ایده و نظرى به جاى مجادله و تاکید بر مباحث غیر پایه اى به طرح مبانى و باورهاى کلامى خویش اهتمام ورزد. در این صورت دسته بندى این مبانى، راه را براى تنقیح و تکثیر آن باز خواهد کرد، و از این طریق مى توان به ضابطه مندى بیشتر فرایند استنباط و نتیجه بخشى گسترده تر گفت وگوى فقهى خوش بین تر و امیدوارتر بود.آنچه در این میان از اهمیت ویژه برخوردار مى باشد بررسى مبانى کلامى استنباط از قرآن کریم است. شاید بتوان گفت که رجوع کم رنگ به قرآن کریم جهت استنباط، تا حدودى از عدم تنقیح مبانى کلامى استنباط از قرآن ناشى مى شود. امروزه مشکل بزرگ ما آن است که به جاى سامان دادن به مطالعاتى منبع شناسانه و تعیین منطقى میزان اثر گذارى هر منبع در حوزه فقه، فقط به سراغ سنت مى رویم و تقریبا همه فضاى تنفس موضوعات پژوهشى این حوزه را به سنت اختصاص داده ایم. شکستن سدهاى این ارتکاز تاثیرگذار مى تواند به شکل گیرى زوایاى تازه بینجامد و دریچه هاى جدیدى را به سمت مطالعات فقهى و چشم اندازهاى استنباطى باز کند. به نظر مى آید اگر چه پاره اى از ابعاد آن درست و کاملا مستدل است، ولى ابعادى از آن سنت محورى فقهى بیش از آنکه بر بنیان هاى صحیح و نیازهاى فقهى استوار باشد حصول به فراموشى سپردن روش هاى پیچیده ترى مانند بهره گیرى از قرآن است. تاکید بر نقش سنت تا آنجا پیش رفته که اگر در مواردى محدود و به صورت مهار شده نیز به قرآن کریم استناد مى شود، معمولا این کار بعد از آن صورت مى گیرد که فقیه به پشتوانه روایتى از دل سنت به سطحى از آرامش دست یافته است و تنها به منظور تقویت و تاکید سنت و گاهى نیز به مثابه تبرک و تیمن به قرآن کریم مراجعه مى کند