جستاری در مفهوم شناسی و گستره ی اخلاص در قرآن

دعوت به خداپرستی و اخلاص در بندگی سرلوحه دعوت همه انبیاء الهی بوده است. دستور بندگی خالص در قرآن علاوه بر واژه اخلاص و مشتقات آن با کلمات و عبارت های متنوع دیگری آمده است؛ مانند: یریدون وجهه ، اسلم وجهه لله ، نصحوا لله ، ابتغاء مرضات الله ، ابتغاء وجه الله ، و قربات عند الله ، حنیف ، تبتل الیه . ضد اخلاص در اعتقاد و عبادت، شرک و بت پرستی و مقابل اخلاص در طاعت ریا است که در روایات از آن به شرک خفی و شرک اصغر تعبیر شده است.. اگرچه گستره اخلاص در قرآن شامل تمام باورهای اعتقادی، اعمال عبادی و صفات پسندیده اخلاقی می شود، ولی آنچه در این تحقیق بررسی می شود، مباحثی است که با توجه به تصریح آیات قرآن و دیدگاه مفسران عامه و خاصه آمده است که شامل اخلاص در اعتقاد، در برابر شرک و بت پرستی، اخلاص در اعمال عبادی مانند نماز و زکات، حج، خمس، زکات، مناسک حج و عمره و جهاد، همچنین درباره برخی از فضایل اخلاق ایمانی مانند اخلاص در انفاق، اطعام، گواهی دادن، نجوا در اصلاح بین مردم، صدقه و هر کار پسندیده، بیعت با پیامبر اکرم (ص) و هجرت و یاری کردن اسلام است. این بحث ها با محوریت آیات و دیدگاه مشهور مفسران شیعه و اهل سنت و منابع اخلاقی و لغوی مورد تحقیق و بررسی قرار می گیرد.

Keywords:

قرآن , اخلاص , مخلصین , ریا , شرک