بررسی تطبیقی پاسخ های علامه طباطبایی، فخر رازی و زمخشری به شبهات انکار معاد جسمانی

مسیله معاد جسمانی از موضوعات پردامنه است که از سوی فلاسفه و حکمای بسیار و از جانب فرق مختلف کلامی مطرح شده است. اگرچه پرسش اصلی این مسیله، روحانی جسمانی و یا روحانی - جسمانی بودن معاد است، اما در این گفتار، در پی تبیین شبهات موجود در این زمینه و پاسخ گویی به آن ها از سوی سه مفسر با سه مشرب کلامی شیعه ، اشاعره و معتزله، یعنی علامه طباطبایی، فخر رازی و زمخشری هستیم. لذا این پژوهش می خواهد تفاوت این سه مذهب را با رویکردی تفسیری درباره معاد جسمانی،در عین پاسخ به شبهات نشان دهد، گرچه برخی پاسخ های مطرح شده از سوی فخررازی و نیز زمخشری، برآمده از چند دیدگاه کلامی است، لیکن از جانب علامه طباطبایی، ما از ابتدا تا انتها با پاسخ هایی معقول و برآمده از یک اصل روبه رو هستیم.

Keywords:

معاد جسمانی , اعاده معدوم , آکل و ماکول , علامه طباطبایی , فخر رازی , زمخشری