بررسی انتقادی غایت گریزی دکارت در فیزیک

با انکه برخی دکارت پژوهان ادعای صریح وی مبنی بر استنتاج فیزیک از متافیزیک اش را اغراق آمیز (و حتی گمراه کننده) می دانند بخشی دیگر از آن ادعای او را جدی (یا حتی تعیین کننده) می دانند این مقاله با تکیه بر آراء گروه دوم سری دارد تا غایت گریزی دکارت در فیزیک را براساس مبانی متافیزیکی تعیین کند. مولفان 5 تبیین متفاوت را پیشنهاد می دهند (1) غایت گریزی ، اقتضای راهکار وی درباره اعتبار معرفتی قضاییه ناظر به شیء خارجی است (2) در دیدگاه دکارت فاهمه مان نمی تواند حد احتمالی امور نامحدود را کشف کند و همین میزان از پیگیری غایت شیء طبیعی نحوه برخوردی می شود (3) به عقیده وی، برخلاف سنت ارسطویی، همیشه نمی توان از کارکرد غایت را نتیجه گرفت (4) به فرض غایتمندی شی طبیعی، چه ناظر به ( ما الیه الحرکه) باشد و چه ناظر به (ما لاجله الحرکه) خواه آگاهانه باشد و خواه نا آگاهانه، یا با خودش ناسازگار است و با مبانی متافیزیکی دکارت (5) نقش خدایی نافریبکار نزد دکارت غایت گریزی وی را ایجاب می کند در پایان نیز مولفان توضیح می دهد که به چه معنایی دکارت مبانی فیزیکش چی را از مبانی متافیزیکی اش استنتاج کرده است.

Keywords:

فلسفه طبیعی قرن هفدهم , دکارت , استنتاج فیزیک از متافیزیک , غایت گریزی , خدای نافریبکار