تنوع و سیر قصیده در ادب فارسی (از سده ششم تا دوازدهم هجری)

شعر فارسی از سال های پایانی سده ششم هجری از دربارها به در آمد و دامنه اش به خانقاه ها کشیده شد و درنتیجه از شدت قصاید ستایش آمیز و گونه های دیگر کاسته شد اما از رونق نیفتاد ، دربرابر ثناخوانان و دعاگویان قصیده سرایانی هم بودند که زبان را از مدیحه سرایی و ثناخوانی بازمی داشتند ، البته ناگفته نباید گذاشت که قصیده سرایان این عهد پیرو شیوه قدما بودند و از طرز و سبک قصیده سرایان بزرگ اواخر سده ششم و آغاز سده هفتم هجری پیروی و به تقلید از مضامین و قالب های شعری و لفظی این جماعت شاعران می پرداختند .قصاید دینی و مذهبی که در این عهد در ذکر مناقب و رثای پیمبر اعظم (ص) و خاندان بزرگوارش توسط شاعران شیعی و سنی سروده شده از اهمیت ویژه ای برخوردار است ، پس از گذشت سده هشتم تا اوایل شده دهم تصنع در قصیده وسیله ای برای نشان دادن مهارت ها در قلمرو شعر فارسی بوده است . زبان و طرز بیان قصیده در دوره صفویه دنباله رو شیوه قصیده سرایان سده های ششم تا آغاز دهم هجری بوده است ، از آن پس در تمامی سده های بعد یعنی سده های یازدهم و دوازدهم هجری ضمن وجود منقبت گویی در قالب قصیده شاعرانی بودند که برای کسب معاش (به ویژه در سرزمین هند) به مدیحه گویی حاکمان می پرداختند .

Keywords:

قصیده , ترکیب بند , ترجیع بند , مسمط , مرثیه پردازی