نقش وکیل در مراحل کشف جرم و تحقیقات مقدماتی و تحولات آن در قانون آیین دادرسی کیفری 1392

یکی از مسلمات رسیدگی کیفری در جهت تامین شرایط لازم برای برگزاری یک دادرسی منصفانه، برخورداری از حق دفاع است. از ملزومات حق دفاع متهم، حق حضور وکیل در تمامی مراحل دادرسی می باشد. عدم حضور وکیل در مراحل دادرسی به ویژه در تحقیقات مقدماتی نه تنها باعث تضییع حقوق متهم می شود و با اصل برایت مغایرت دارد؛ بلکه باعث اطاله دادرسی و اشتباه در نتیجه دادرسی هم می شود. امکان برخورداری از معاضدت وکیل مدافع، همواره یکی از اصول عادلانه دادرسی جهت تامین حقوق متهم می باشد. قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 با تاثیرپذیری از الگوی جهانی دادرسی عادلانه و استفاده از مطالعات تطبیقیبا اتخاذ رویکردهای نوین از نظام دادرسی تفتیشی در مرحله تحقیقات مقدماتی فاصله گرفته است. در این میان، مقررات ناظر به حقوق دفاعی متهم، تحولات مهمی داشته و حمایت از او از همان آغاز فرایند کیفری (مرحله کشف جرم) مورد نظر قانونگذار قرار گرفته است. حق ملاقات با وکیل در مرحله کشف جرم و تحقیقات مقدماتی از جمله حقوق متهم در این مرحله است. قانونگذار ایران با ترجیح نظام تفتیشی بر اتهامی در این مرحله، همیشه سعی در ایجاد محدودیت برای حضور وکیل در تحقیقات مقدماتی داشته است. قانون جدید حاوی تحولات وسیعی در رابطه با حضور وکلا می باشد که برخی از این تغییرات هم سنگ با حقوق دفاعی متهم بوده و برخی دیگر نیز مخالف آن و هم چنین مغایر با اصل آزادی اراده اشخاص در انتخاب وکیل و استقلال جامعه وکالت می باشد. به عبارتی علیرغم تحولات مثبت، باز حضور وکیل مدافع در مراحل مختلف دادرسی به ویژه در مراحل کشف جرم و تحقیقات مقدماتی با تضییقاتی توام است. لذا مقاله پیش رو به تبیین و تحلیل مقررات و تحولات قانون جدید آیین دادرسی ایران درخصوص نقش وکیل در مراحل کشف جرم و تحقیقات مقدماتی جرایم می پردازد.

Keywords:

وکیل , کشف جرم , تحقیقات مقدماتی , دادرسی عادلانه , آیین دادرسی