در جستجوی حلوانی، مولف نزهه الناظر و تنبیه الخاطر

کتاب نزهه الناظر و تنبیه الخاطر از جمله آثار روایی کهن شیعی است. عالمان شیعه از دیرباز، در عین توجه به اثر، نسبت به مولف آن ابهام داشته اند. از نگاه بس یاری، شواهد حیات مولف تنها محدود به گزارش هایی بوده که در میانه مطالب اثر وجود داشته است. حتی نام او نیز در نسخه های مختلف، به اشکال متنوع تصحیف شده و بدین سان، امکان اعتماد به همان اندک داده ها درباره وی از این عالمان سلب گردیده است. این عالمان طی چند سده برای شناخت مولف و تحلیل آثار منتسب به او تلاش کرده، و در گذر زمان، به موفقیت هایی نایل شده اند. ایشان بر پایه شواهد مندرج در متن اثر و خارج از آن، فرضیاتی چند را آزموده، و بر ای جستن شواهد جدید نیز کوشیده اند. در این مقاله تلاش می شود تا تحول شناخت های مختلف از مولف نزهه الناظر و اسباب و علل این تحول کاویده شده و در نهایت با تحلی ل اندک شواهد بازمانده، تصویر بهتری از حیات و اندیشه و جایگاه اجتماعی وی، و در عین حال، درکی دقیق تر از یک مجموعه روایی کهن شیعی و مولف آن حاصل گردد. بازشناسی این اثر و مولفش از این حیث مهم است که راه ی فرار وی شناخت بهتر جریان های فرهنگی و فکری جامعه شیعیان بغداد در سده پنجم هجری می گشاید.

Keywords:

حلوانی , نزهه الناظر , خصایص الایمه(ع) , سد آبادی , لوامع السقیفه , آثار کهن شیعه