باورهای هندی از توحید تا شرک

فرهنگ دینی سرزمین هند در دسترس مردم نبود و متون دینی فلسفی و عمیق در اختیار طبقه خواص و روحانیون بود؛ از این رو دین عوام با مجموعه ای از اشعار، افسانه ها و مناجات های عارفانه و گاه نامفهوم طی سالیان دراز به نام وید (بید) یعنی دانش هندی گردآوری شد. این مجموعه به عنوان قدیمی ترین کتاب مذهبی مدون عالم شناخته شده که مادر ادیان هندی است؛ اکثر پژوهشگران از آن به عنوان دین یاد نمی کنند و آن را فرهنگ و آیین زندگی می شمارند. دین، آیین و باورهای رایج در سرزمین هند با ماجراهایی افسانه وار، مبهم و شگفت انگیز در میان خواص حضور داشته است. آنچه از ظاهر آیین های هندویی برمی آید شرک، بت پرستی و خرافه گرایی است اما حقیقت آن چنین نیست. پیشینه آیین هندو و مکاتب و فرقه های منشعب از آن بیانگر یکتاپرستی و اعتقاد به وحدانیت خالق است. چنانکه آریاییان هندوایرانی همواره یکتاپرست بوده و جلوه های گوناگون طبیعت را در قالب خدایان ستایش می کردند؛ آنها هرگز بت پرست نبوده و در عین باورهای کثرت گرا، به توحید معتقد بودند. تلقی دین های سامی1 از توحید با هندوییسم به عنوان دینی تکوینی متفاوت است. پژوهش های میدانی نگارنده در سرزمین هندوان و گفتگو با متفکران آن حاکی از آن است امروز آیین های رایج در هندوییسم صورت تحریف یافته ای از باور توحیدی است که در منشا خود چنانکه در اوپانیشادها آمده به یگانگی آفریدگار معتقد بوده است. اما مانند سایر ادیان توحیدی ابراهیمی که ضمن اعتقاد به یگانگی خالق، در سایر مشخصات و تفسیرهای خود از هستی تفاوت هایی با یکدیگر دارند، می توان هندوییسم را نیز گونه ای باور اولیه به یگانگی خداوند و معتقد به توحید خالق دانست که به دلایل تاریخی دچار تحریف هایی شده که به شکل امروزی درآمده و با حقیقت باور توحیدی آن فاصله ای زیاد پیدا کرده است.

Keywords:

توحید , شرک , هندوییسم , عرفان , تمثیل