بررسی نقوش هندسی و گیاهی مسجد گوهرشاد

دوره تیموری، دوره شکوفایی هنر و معماری می باشد. در این دوره هندسه و بویژه تزیینات هندسی در معماری، جایگاه ویژه ای می یابد. تیموریان کاشی کاری را نسبت به پیشینیان خود بطور چشمگیری توسعه دادند. آنها بخش عظیمی از بناهای خود را با کاشی های معقلی و معرق مزین به انواع نقوش هندسی و گیاهی به هنرمندانه ترین شکل می پوشاندند . هماهنگی هندسی خاصی در بناهای این دوره وجود داشت که وحدت را در کل بنا القا می کرد. به زعم برخی اندیشمندان، این نقوش به ماده شرافت می بخشیدند و اسباب تعالی بودند. در همین دوره، مسجد باشکوهی در جوار آستان مقدس حضرت رضا ( ع) می گردد. به دلیل این مجاورت، مسجد تزیینات درخوری می یابد که بیانگر قدسی بودن این بنا شده است. این مقاله در نظر دارد که به بررسی نقوش هندسی و گیاهی این مسجد بپردازد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، تاریخ پژوهی و مطالعه موردی می باشد و داده های پژوهش از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی (برداشت نقوش) بدست آمده است. یافته های مقاله نشان می دهد که در این مسجد انواع نقوش هندسی با کاشی معرق شامل، گره سرمه دان سلی، گره ششش بندی ته بریده، هشت بازوبندی، هشت طبل آلت لغت، گره کند دو پنج شل، گره کند دو پنج، گره هشت چهارلنگه، گره هشت مربع، گره هشت مقرنس، گره هشت زهره، چهار لنگه کند شل، شمسه و چهار سلی، شش و سرمه دان وجود دارد. همچنین انواع نقوش معقلی و کتیبه های معقلی و انواع نقوش گیاهی اسلیمی و ختایی بصورت قاب اسلیمی - ختایی، اسلیمی- ختایی های متناوب، گردش اسلیمی-ختایی و طرح اسلیمی – ختایی گلدانی بر دیوارهای میانسرا و ایوان های این مسجد دیده می شود.

Keywords:

نقوش هندسی , نقوش گیاهی , مسجد گوهر شاد , تیموری