سجده واقعی و همراه با شعور حیوان، گیاه و جماد

در برخی آیه های قرآن کریم، از سجده حیوان، گیاه و جماد سخن گفته شده و اندیشمندان در تبیین نوع سجده این موجودات، سه نظریه را بدین شرح بیان کرده اند:نخسن آنکه سجده آن ها از نوع تکوینی و به مثابه ایفای نقش خویش در نظام آفرینش است؛ دوم آنکه سجده آن ها از نوع دلالت است و زمینه هدایت انسان را به وجود خداوند متعال فراهم می آورد؛ سوم آنکه این سجده، واقعی و نوعی فروتنی همراه با شعور در برابر آفریدگار است. در این مقاله، پس از بیان مفهوم سجده، سه دیدگاه یاد شده را توصیف کرده ایم و با استناد به شش دلیل اثبات کرده ایم که سجده این موجودات، واقعی است و خشوع و بندگی شان در برابر خالق هستی، با نوعی آگاهی همراه است که پیامبران، پیشوایان دین و انسان هایی که به مقام محرمیت رسیده اند، آن را درک می کنند.این شش دلیل عبارت اند از حجیت مفهوم ظاهری آیات؛ تاکید قرآن بر ناتوانی انسان از درک تسبیح آنان؛ نوع بیان آیات؛ معاضدت دیگر آیات؛ دلیل های روایی؛ مشاهده عینی برخی عارفان.این پژوهش، در تحریض و تقویت انگیزه انسان برای انجام دادن وظیفه بندگی، موثر است و علاوه بر آن، نفس تدبر در آیات قرآن در این مقاله، اهمیت بسیار دارد.

Keywords:

قرآن , تفسیر موضوعی , سجده , سجده تکوینی , سجده آیت , سجده واقعی