واکاوی هندسه سهل و ممتنع در تزئینات آجرکاری بدنه خارجی گنبد کبود مراغه

با وجود تفاوت های بسیار زیاد در سبک های هندسی، تلفیق آن با هنر، موجب شکل گیری هویت های متفاوت در هنر معماری شده است. از دیرباز ابنیه های تاریخی و برج های مقبرهای، در ادوار مختلف اسلامی همواره بستری مناسب برای جلوگیری این هویت های معماری بوده اند؛ به طوری که میان معماری و تزئینات وابسته به آن یکی از عمده ترین جلوه گاه های نقوش تزیینی برای بیان اعتقادات مسلمانان بوده است. گنبد کبود مراغه (از دوره سلجوقی، 582 تا 656 ه.ق) یکی از زیباترین و ظریف ترین، برج های ساخته شده در شهرستان مراغه از منظر تزیینات می باشد. تزیینات به کار رفته شده در این برج به گونه ای خاص، چنان با الگوهای هندسی عجین یافته است که این امر سبب روح بخشی به جسم و جان بنا شده است. در این راستا مقاله ی حاضر تلاشی است در جهت بررسی ترسیمات هندسی به کار رفته شده در تزیینات گنبد کبود مراغه و این که پیوند میان هندسه و نقوش، در نمای بیرونی این گنبد همواره از چه ایده ها و کانسپت های ذهنی بهره گرفته است. لذا برای ایجاد شالوده های انسجام بخش به این تحقیق، روش تحلیلی توصیفی انتخاب و در طول پروسه پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین یافته اندوزی از دو طریق میدانی و کتابخانه ای اساس بیان و بررسی این مقاله را تشکیل می دهد. اما سوال اصلی تحقیق این است که: طرحمایه نقوش تزیینی این بنا بر چه اشکال هندسی خاصی استوار است برای یافتن پاسخ این پرسش، ابتدا پیشینه ی گنبد کبود مراغه بررسی می شود. در این زمینه پس از بررسی پیشینه ی سلجوقیان و تزئینات مورد استفاده در این دوره، به مقایسه نمونه ی موردی برج های ساخته شده در این دوره می پردازیم و در نهایت به واکاوی هندسه ی تزئینات آجری بدنه بیرونی گنبد کبود خواهیم پرداخت. یافته های این پژوهش می تواند به نحوه ی شل گیری، طراحی و هندسه ی پنهان در تزئینات پیچیده منجر شود.

Keywords:

سلجوقیان , گنبد کبود , تزئینات آجری , هندسه پنهان