بررسی تطبیقی جامهای زرین حسنلو، مارلیک و کلاردشت ( با تکیه بر شناخت تمدن، باورها، نماد ها و اسطوره ها )

جامهای زرین بدست آمده از مناطق مختلف ایران، نشانه ظرافت هنری و مهارت صنعتی جمعی از هنرمندان و صنعتگران این خطه در زمینه هنر فلزکاری می باشد. در این میان جامهای زرین حسنلو، مارلیک و کلاردشت که به دلیل برخورداری از ارزش هنری والا در میان اشیاء بدست آمده از مناطق مذکور، به نام مکان حفاری نامگذاری شده اند و از قدمتی سه هزار ساله برخوردارند؛ جهت بررسی در این تحقیق برگزیده شده اند. در صورتی که نقوش حک شده بر جام های حسنلو، مارلیک و کلاردشت با آثار بر جای مانده از تمدن های خاور نزدیک باستان (بالاخص آسیای صغیر و بین النهرین)، مقایسه شود، نتیجه حاصله، بیانگر این واقعیت خواهد بود که، تزئینات جانوری جامهای مارلیک و کلاردشت و نقوش اسطوره ای بدنه جام حسنلو، آشکار کننده یک سری صحنه ها و اسطوره های سنتی و آشنا در فرهنگ و هنر خاور نزدیک باستان هستند که اگر چه در دوران ها و مکان های متفاوت مورد استفاده قرار گرفته اند، ولی در هر دوران خصوصیات تکنیکی و سبک هنری آن دوره و مکان را در ارائه نقوش، به نمایش گذاردهاند؛ بنابراین هنر و فرهنگ ایران باستان را در هزاره های پیش از میلاد، نمی توان و نباید موردی کاملا مجزا از فرهنگ و هنر خاور نزدیک باستان، قلمداد نمود. همچنین، وجوه تشابهی که مابین جامهای مورد بحث وجود دارد مبین این مسئله است که هنرفلز کاری در مناطق شمال و شمال غرب ایران دارای ریشه و آبشخور واحدی بوده است. مورد اخیر با احتساب شباهتی که مابین سایر اشیاء یافت شده از مناطق مذکور دیده می شود، تقویت می گردد. در تکمیل این مطلب می توان گفت: تزئینات جامهای حسنلو، مارلیک و کلاردشت، نشانگر هنر ظریف و غنای ذوقی هنرمندان بومی این مناطق بوده است، که عواملی همچون نزدیکی و همسایگی مکان های مورد نظر و الهام پذیری از منابع فرهنگی مشترک همچون فرهنگ و هنر منطقه آسیای صغیر و بین النهرین باستان و شاید فرهنگ و هنر اقوام مهاجری که در اوایل هزاره اول ق.م، این مراکز را جهت اسکان خود انتخاب کرده بودند، سبب ایجاد اشتراکات هنری در آنها شده است

Keywords:

فلزکاری , جام زرین , حسنلو , مارلیک , کلاردشت