ارزیابی کمی و کیفی اسانس جمعیت های مختلف چای کوهی (.Stachys lavandulifolia Vahl) در استان آذربایجان غربی

چای کوهی (.Stachys lavandulifolia Vahl) یکی از گیاهان مهم تیره نعنائیان می باشد که در مناطقمختلف ایران رویش دارد. این گیاه دارای خواص دارویی فراوانی بوده و در درمان بسیای از بیماری ها کاربرددارد. در این پژوهش به بررسی اسانس جمعیت های چای کوهی رویشگاه های شمالی، مرکزی و جنوبی استانآذربایجان غربی (خوی-دیزج بطچی، ارومیه- نازلو خانقاه سرخ و مهاباد-حاجی مامیان) پرداخته شد. بدینمنظور جمعیت های هر رویشگاه در فصل گلدهی برای بررسی اسانس جمع آوری شدند. برای شناسایی کمیتو کیفیت ترکیبات موجود در اسانس از دستگاه گاز کروماتوگراف متصل به طیف نگار جرمی (GC/MS)استفاده شد. نتایج نشان داد که درصد و نوع ترکیبات اسانس در بین جمعیت های مورد مطالعه متفاوتمیباشد. در مجموع 33 ترکیب اسانس شناسایی شد که 24 ترکیب در جمعیت خوی-دیزج بطچی، 23 ترکیبدر جمعیت ارومیه- نازلو خانقاه سرخ و 24 ترکیب در جمعیت مهاباد-حاجی مامیان مشاهده شد. ترکیبAlpha-pinene در جمعیت حاجی مامیان (% 99 / 18)، نازلو (% 97 / 16)، دیزج بطچی (% 26 / 16) و Beta-myrceneدر جمعیت دیزج بطچی (% 01 / 16) بیشترین مقادیر را به خود اختصاص دادند. طبق نتایج به دست آمده ترکیبAlpha-pinene ، Beta-pinene ، Beta-myrcene ، Beta-Phellandrene ، Germacrene-D و Eudesm-7(11)-en-4-ol ترکیبات غالب اسانس بودند. ترکیب Thymol با میزان (% 29 / 3)؛ cineole1،8 (1/66%) و Carvacrol (1/17%) فقط در جمعیت خوی- دیزج بطچی مشاهده شد. طبق نتایج حاصل از این پژوهش جمعیت خوی-دیزج بطچی به دلیل داشتن درصد بالا و نوع ترکیبات اسانس میتواند در صنایع دارویی و برنامه های به نژادیاین گیاه مورد توجه قرار گیرد.

Keywords:

اسانس , تنوع , چای کوهی , گاز کروماتوگراف متصل به طیف نگار جرمی (GC/MS)