مقایسه تطبیقی نشانه شناسی معماری مساجد دوره ی صفویه و قاجاریه

یکی از بناهای مهم معماری دوره اسلامی و اولین مرکز اجتماعی ، سیاسی و مذهبی مساجد می باشند. از این رو معماری آن در میان معماری اسلامی اهمیت فوق العاده ای داشته است. شهر ها در جوامع اسلامی نشانه هایی دارند و مسجد شاخص ترین نمود معماری در شهرهاست . تا به امروز آنچه را که به عنوان نشانه شناسی معماری میشناسیم زیرمجموعه ای از نشانه شناسی هنر و در سایه ی مفاهیم آن ، فاقد نمودی مستقل است. با توجه به مفاهیم نظری معماری و همسویی با اندیشه های زبانشناختی و نشانه شناسی ، نیاز به بازتولید و تدوین نشانه شناسی معماری مشهود است. امروزه با توجه به اصول نشانه شناسی که در بسیاری از علوم ادراکی ریشه دارد ، با تکیه بر مفهوم دلالت ، موجب ارتباط هرچه بهتر مخاطب با معماری میشود. این مقاله سعی بر ان دارد تا با تحقیق توصیفی _ تحلیلی و با مطالعات کتابخانه ای به ارزیابی و بررسی نوآوری ها و تغییرات موجود در طرح کلی مسجد دوره صفویه در قیاس با دوره قاجاریه بپردازد. بدین منظور 10 باب از مدارس هردو دوره برگزیده شده و از لحاظ ویژگی های موجود در طرح کلی بنا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. هدف این پژوهش تحلیل عناصری در معماری مساجد است که در گذر زمان تبدیل به نشانه در شهرها شده اند. در این مقاله پس از بررسی نظریات نشانه شناسان ، مدل نشانه شناسی معماری مبتنی بر مبانی نظری معماری و نظریات نشانه شناختی مطرح شد. سپس به مطالعه ماهیت نشانه ها در معماری و نحوه ادراک مفاهیم نشانه شناسانه پرداخته شد که نهایتا چگونگی تطبیق نشانه شناسی معماری مساجد دوره های صفوی و قاجار بررسی شده است.

Keywords:

ماهیت نشانه شناسی , نشانه شناسی معماری مساجد , مساجد صفوی و قاجار