نقش اصناف در تحولات اجتماعی عصرصفوی با استناد به سفرنامه سیاحان اروپایی

عصر صفوی دوران رواج و رونق سفر سیاحان و جهانگردان به ایران و به دنبال آن نوشتن سفرنامه هایی در مورد وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایران آن دوره است. یکی از مهمترین منابع برای بررسی و تحلیل وضعیت اجتماعی در عصر صفوی، سفرنامه های آن دوره می باشد زیرا نه تنها با زبانی ساده نگاشته شده، بلکه حاصل مشاهدات مستقیم سیاحان و نمایندگان سیاسی می باشد که تا حدی بی غرضانه نوشته شده است. بنابراین بررسی این موضوع، هم موقعیت ایران را در اقتصاد و تجارت جهانی آن روزگار مشخص می کند و هم می توان از این طریق به سیاست اجتماعی، اقتصادی و تجارت جهانی آن روزگار مشخص می کند و هم می توان از این طریق به سیاست اجتماعی، اقتصادی بازاریان صفوی پی برد. با بررسی کتب و سفرنامه ها در دوره صفوی به این نتایج می رسیم که؛ موقعیت و جایگاه شهری بازار و مراکز مهم شهری در امتداد آن، صرفا در حد یک فضای شهری با کارکرد اقتصادی باقی نماند. بلکه فضایی با کارکرد اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، مذهبی، سیاسی، خدماتی و تفریحی نیز بوده است. بدین ترتیب می توان بازارها را مهمترین عناصر تشکیل دهنده شهر، چه در فضایی اجتماعی- فرهنگی و چه اقتصادی- مذهبی دانست. همچنین خواسته ها و اهداف آن نیز بر چهره و اندام کالبدی شهر واقعیت می بخشد. در این مقاله نخست با نگرش تاریخی سیر کل گیری این مجموعه در دوره صفویه بررسی می شود. سپس از منظر اجتماعی، به جایگاه هریک در کلیت مجموعه توجه می شود، و کارکردهای فرهنگی، آموزشی و اجتماعی- بازار آشکار می گردد.

Keywords:

بازار , عصر صفوی , سفرنامه , تحولات اجتماعی