مروری بر مطالعات کیفیت هوای آزاد و اثرات آن بر سلامت در ایران

زمینه و هدف: آلودگی هوا یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر سلامت بوده و بیشترین بار بیماری هایمنتسب به عوامل خطر محیطی را به خود اختصاص داده است. آلودگی هوا پس از استعمال دخانیات،دومین عامل اصلی مرگ های ناشی از بیماری های غیرواگیر محسوب می شود و با افزایش ریسک ابتلا به بیماریهای حاد و مزمن و مرگ در ارتباط است.روش بررسی: در این مقاله مروری در ابتدا براساس مطالعات شاخص انجام شده در دنیا، وضعیت کیفیتهوای آزاد ( Ambient air pollution ) و اثرات آن بر سلامت در ایران و سایر کشورها مورد ارزیابی قرار گرفت؛ و در مرحله بعد وضعیت کیفیت هوای آزاد و اثرات آن بر سلامت در کلانشهر تهران طی سال های 1385 تا 1396، براساس نتایج مطالعات صورت گرفته توسط پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علومپزشکی تهران ارایه گردیده است.یافته ها: نتایج این مطالعات نشان داد که میانگین سالیانه غلظت مواجهه با (PM(2.5 هوای آزاد وزن دهیشده با جمعیت، در ایران برابر (48μg/m(3 است که تقریبا کمی پایین تر از متوسط غلظت جهانی آن((51μg/m(3) است. یافته ها نشان داد گرچه نتایج مطالعات انجام شده دارای تفاوت های نسبتا زیادیدر رابطه با تعداد موارد مرگ منتسب به آلودگی هوا است؛ اما به واسطه مواجهه با این عامل خطر، تعدادزیادی از موارد مرگ در دنیا رخ می دهد. یافته های حاصل از روند تغییرات غلظت آلاینده های هوا طیسال های 1385 الی 1396 و کمی سازی اثرات آنها بر سلامت در شهر تهران نشان میدهد که غلظت ذرات معلق هوا در شهر تهران در سال های 1385 تا 1390 روند افزایشی داشته است و حداکثر میانگینغلظت (PM(2.5 طی 12 سال مورد بررسی، در سال 1390 معادل (38μg/m(3 مشاهده شده است. سپسروند تغییرات غلظت ذرات معلق ریز هوا در فاصله سال های 1391 تا 1394 روند کاهشی داشته است وبه حدود (30μg/m(3 رسیده است؛ اما طی سالهای 1395 و 1396 میانگین سالیانه غلظت (PM(2.5 هوای آزاد نسبت به مقدار مشابه سال 1394 افزایش یافته است. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که درشهر تهران براساس وضعیت شاخص کیفیت هوا (AQI)، از سال 1390 تا 1396 حتی یک روز شاخص کیفیت هوا در طبقه خوب (50 - AQI =0) قرار نگرفته است اما تعداد روزهایی که AQI متوسط (AQI =51-100) بوده است، از سال 1390 تا 1394 افزایش یافته است. همچنین در سال 1396 تنها20 روز شاخص کیفیت هوا متوس و 237 روز ناسالم برای گروه های حساس ، 107 روز ناسالم و1 روز خیلی ناسالم بوده است. نتایج این مطالعه نشان میدهد در سال 1396 در صورتیکه میانگینغلظت سالانه (PM(2.5 در شهر تهران از شرایط موجود (حدود (32μg/m(3) به غلظت (10μg/m(3 (رهنمودWHO) می رسید، از (6359 - 3238) 4878 مورد مرگ جلوگیری می شد.نتیجه گیری: آلودگی هوا سهم بسیار چشمگیری در تعداد موارد مرگ منتسب دارد. همچنین نتایج مطالعات جهانی می تواند تا حد زیادی با شرایط واقعی کشور متفاوت باشد و این امر ضرورت وجود داده هایمعتبر بومی مرتبط با غلظت آلاینده های هوا و بروز پایه پیامدهای بهداشتی در کشور را به منظور بررسیدقیق وضعیت کیفیت هوا و اثرات آن بر سلامت نمایان می کند.

Keywords:

آلودگی هوا , اثرات بهداشتی , کیفیت هوا , ایران