اهمیت و نقش کاوش های علمی باستان شناسی در پاسخ به پرسش های بدون جواب درباره دو کتیبه نویافته اورارتویی

اورارتوها در حدود قرن نهم تا ششم ق.م در نواحی اطراف دریاچه های ارومیه، وان و سوان حکومت کردند. از آن ها آثار بسیاری از طریق کاوش های علمی یا حفاری های غیر مجاز به دست آمده است. نگارنده در سال 1393 متوجه استلی دوزبانه (اورارتویی-آشوری) در ماکو شد که ارامنه منطقه در گذشته بر آن چلیپایی کنده کاری و به عنوان سنگ قبر از آن استفاده کردند. این استل از سمت چپ آن دارای رد تیشه است و اگر محوطه کشف یا کاوش آن مشخص بود امکان یافتن بخش یا بخش های دیگر آن به شکل کتیبه اورارتویی-آشوری یا حتی بعدها به شکل سنگ قبر دیگر وجود داشت می توانست در قرائت متن آن کمک کند. همچنین شناسایی محل کشف یا کاوش آن ممکن است به کشف محوطه ای اورارتویی و کاوش نشده منجر می شد. همچنین در همان سال پژوهشگر دیسک اورارتویی موزه باستان شناسی تبریز را مورد پژوهش قرار داد که پیشتر منتشر نشده بود. این دیسک، با کتیبه ای به نام آرگیشتی، در صورتی که دیسک افسار اسب باشد در محل اصلی کاوش باید احتمالا به شکل جفت به دست می آمد. از آن روی که مشخص نیست این دیسک از کجا به دست آمده پرسش هایی درباره آن هنوز پاسخ داده نشده است. در کتیبه آن فقط نام آرگیشتی آمده و نه پدر او بنا بر این فقط از روی خط شناسی می توان فهمید این آرگیشتی اول است نه دوم. همچنین پیشتر سنگ نبشته های اورارتویی آرگیشتی دوم در آن منطقه به دست آمده نه از آرگیشتی اول. بنا بر این حدس زده می شود این شیء مدت ها بعد از ساخت به این منطقه رسیده است اما اگر محوطه آن مشخص بود این حدس و گمان ها می توانست به یقین تبدیل شود. بنا بر این دانستن بافت باستانی و محوطه برای هر دوی این کتیبه ها می تواند پاسخگویی به آنچه درباره آن-ها مبهم است بیانجامد و نشانگر اهمیت کاوش های علمی باستان شناسی است.

Keywords:

اورارتو , دیسک , استل , ماکو , موزه باستان شناسی تبریز.