پژواک وحی در چکامه های ولایی کمیت بن زید اسدی

قرآن کریم همواره سرچشمه الهام هنری و آفرینش های ادبی عربی سرایان است. در یک نگاه کلی، تاثیرپذیری از این کتاب آسمانی دو لایه دارد: فکری و زبانی. روش بینامتنی یکی از شیوه های مناسب برای رصد این تاثیر زبانی و فکری است. بر پایه این روش، هیچ اثر بشری خودبسنده نیست، بلکه باید آن را امتداد آثار پیشین دید. متن ها و پدیدآورندگان آن ها، در داد و ستد فکری و زبانی با یکدیگرند. هدف این نوشتار توصیفی تحلیلی، آشنایی با دیدگاه های شاعر نامدار شیعی کمیت بن زید اسدی (م. 126 ق.) درباره رخدادهای جامعه اسلامی و تحلیل قرآنی آن هاست. از این رو به بررسی بینامتنیت مفهوم و پیشینه آن در ادبیات عربی و نیز گونه های آن اشاره شده است و پس از معرفی مختصر القصائد الهاشمیات، جلوه های بینامتنیت مستقیم و غیر مستقیم در نمونه های شعری کمیت بررسی و تحلیل شده اند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که دو گونه بینامتنیت قرآنی مستقیم و غیر مستقیم در القصائد الهاشمیات دیده می شود. شاعر، هم از ساختارها و ترکیب های قرآنی بهره جسته و هم از گفتمان و جهان بینی قرآن. کمیت در پرتو قرآن به مثابه یک شاعر متعهد و مکتبی و به انگیزه نشر و پاسداری از تفکر شیعی با تمرکز روی موضوعاتی همچون: امامت، ولایت، یادآور شدن فضایل خاندان عصمت و طهارتM ، شفاعت و نیز افشاگری انحراف های حاکمان وقت، رسالت خویش را با همسان سازی کردار آنان با مظاهر استبداد در قرآن به انجام رسانیده است.

Keywords:

قرآن کریم , بینامتنیت , کمیت بن زید اسدی , ولایت