نگرشی به لزوم ارزیابی عملکرد سیستم های آبیاری و زهکشی و نحوه دستیابی به آن

در جهانی که با رشد سریع جمعیت روبروست، نقش آبیاری در تامین غذای نسل انبوه آینده دنیا اساسی است. تبدیل اراضی دیم به کشت فاریاب می تواند با اجرای صحیح و بهره برداری منطقی و نگهداری مناسب به میزان قابل ملاحظه ای در افزایش محصولات مورد نیاز بشر موثر باشد. لیکن واقعیت مشهود در سطح جهانی این است که غالب پروژه های آّیاری و زهکشی اجرا شده در دنیا به اهداف پیش بینی شده منجر نگردیده و در موارد بی شماری با شکست مواجه گردیده و نه تنها توفیقی در بهره وری بهینه منابع آب و خاک نداشته، بلکه با ضایعاتی که به منابع مذکور وارد نموده سطح تولید را کاهش داده است. علل عدم موفقیت این پروژه ها عمدتا در طراحی و اجرای ناصحیح، بهره برداری و نگهداری نامناسب و غیر کافی و یا بطور کلی مدیریت ضعیف در زمینه های مختلف بوده است. ارزیابی عملکرد سیستم های آبیاری و زهکشی که از طریق اندازه گیری شاخص های عملکرد در هر یک از مولفه های سیستم انجام می شود و تشخیص علل موفقیت یا شکست آنها در عین حال که می تواند راهنمائی برای طراحی و مدیریت سیستم های جدید باشد، با بازخورد نتایج عملکرد در همان سیستم قادر خواهد بود اصلاحات لازم را در سیستم بوجود آورد، پروژه را از شکست به موفقیت برساند. در این مقاله که نتیجه مطالعات گروه کاری ارزیابی عملکرد سیستم آبیاری و زهکشی است نحوه ارزیابی عملکرد بگونه زیر تشریح گردیده است: جامعه، سرمایه گذاری و بالا بردن بازده اقتصادی سرمایه، تامین هدفهای سیاسی استراتژیک جامعه، حفظ منابع آب و خاک ایجاد توسعه پایدار و سایر هدفها. ب: معرفی مولفه های مورد ارزیابی عملکرد پروژه شامل اجزاء سیستم های آبیاری و زهکشی و کشاورزان و حقابه بران و نقش آنان در عملکرد سیستم های آبیاری و زهکشی ، و تشکیلات مدیریتی سیستم های آبیاری و زهکشی، و عوامل مورئ نیاز هر یک از این مولفه ها . ج: تعیین مبانی ارزیابی پروژه ها شامل تکافوی آب (Adequacy)، عدالت در توزیع آب (Water Distribution Equity) تحویل به موقع آب مورد نیاز مصرف کنندگان (Relidictability)، انعطاف پذیری (Flexibility)، پایداری سیستم (Sastainability). د: تبیین رابطه بین هدفهای پروژه، مولفه های ارزیابی، مبانی ارزیابی و شاخص های ارزیابی و نحوه تعیین نقاط ضعف و قوت و تشخیص علل موفقیت یا شکست پروژه.