نشانه شناسی اجتماعی دعوت موسی(ع) بر اساس الگوی ناامنی نشانه ای

واکاوی عناصر فرهنگی از رهگذر تدقیق در رمزگان نشانه ای و هنجارهای اجتماعی، غایتی است که در رویکرد نشانه شناسی اجتماعی دنبال می شود. رمزگان نشانه ای بیانگر میزان پایبندی افراد به طبقات خاص اجتماع است و همین امر موجب می شود تا افراد در صورت تطابق یا عدم تطابق با هنجارهای اجتماع، احساس امنیت یا ناامنی نمایند و در صورت احساس ناامنی، طیف متنوعی از عکس العمل ها همچون خاموشی، بیش تصحیحی، تلافی و سردرگمی را بروز دهند. این جستار با شیوه توصیفی- تحلیلی در آیات مرتبط با دعوت موسی(ع)، ضمن بررسی هنجارهای جامعه آن روز به مطالعه عکس العمل های فرعون و بنی اسرائیل در مقابل دعوت رسول الهی می پردازد تا بدین وسیله از یک سو با پیاده سازی آن در متن مقدس در راه توسعه این الگو قدم بردارد و از سوی دیگر از منظری نو به بررسی ظرفیت شگرف متون قصص قرآنی در فرآیند معنا سازی بپردازد و افق نوینی در تحلیل قصص قرآنی بگشاید. یافته ها بیانگر آن است که می توان در زمان احساس ناامنی قبل از بروز هر گونه عکس العملی، موقعیتی با نام پیشاناامنی نشانه ای را مفروض دانست، نیز سطوح قدرت در زمان دعوت موسی(ع) ثابت نبوده و با تغییر و تحول معناداری از فرعون به موسی(ع) انتقال یافته است. در این راستا مواجهه فرعون با هنجارهای متضادی که حضرت موسی(ع) در فراز و نشیب دعوت الهی خویش در جامعه اشاعه داده بود، در قالب عکس العمل های تلافی جویانه متعدد ظهور داشته است. بنی اسرائیل نیز در مقابل دعوت توحیدی موسی(ع) گونه های مختلف عکس العمل همچون خاموشی وسردرگمی را از خود بروز دادند و در این میان عده کمی ایمان آوردند.

Keywords:

قرآن کریم , موسی(ع) , نشانه شناسی اجتماعی , ناامنی نشانه ای