📘 تاریخچه حسابداری در ایران

✅ 1. دوران باستان

هخامنشیان (۵۵۰ تا ۳۳۰ پیش از میلاد):

آثار کشف شده در تخت جمشید مانند الواح گلی و لوحه های خط میخی نشان دهنده وجود نوعی نظام ثبت و ضبط اطلاعات اقتصادی است. این اسناد شامل پرداخت حقوق کارگران، ثبت هزینه های ساخت وساز، و تخصیص منابع می باشند.

ساسانیان:

در این دوره نیز نوعی حسابداری برای اداره املاک، مالیات ها و ذخایر مالیاتی وجود داشته است.

✅ 2. دوران اسلامی تا قاجار

اوایل اسلام تا صفویه:

در کتب فقهی و دیوانی اسلامی مانند «رساله ها» اشاره هایی به ثبت اموال، زکات، خمس و صدقات دیده می شود. دیوان سالاری دوره عباسیان و سامانیان نیز از روش هایی برای ثبت درآمد و هزینه استفاده می کرد.

دوره صفویه تا قاجاریه:

با توسعه تجارت داخلی و خارجی، حسابداری در قالب دفاتر دستی مانند دفتر روزنامه، دفتر کل و دفتر صندوق مورد استفاده قرار گرفت. اما سیستم رسمی و استانداردشده ای وجود نداشت.

✅ 3. دوران قاجار

در این دوره، با افزایش تماس های بین المللی و تاسیس بانک های خارجی در ایران، نیاز به روش های مدرن حسابداری بیشتر احساس شد.

اولین شکل های رسمی حسابداری به خصوص در گمرک و وزارت مالیه (دارایی) مشاهده شد.

✅ 4. دوران پهلوی (۱۳۰۴ تا ۱۳۵۷)

نوسازی اقتصادی:

با نوسازی اداری و اقتصادی توسط رضا شاه، ساختارهای مالیاتی و حسابداری منظم تری ایجاد شد.

تاسیس دانشگاه ها و آموزش حسابداری:

در دهه ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ آموزش رسمی حسابداری در ایران آغاز شد.

تاسیس رشته حسابداری در دانشگاه تهران

ورود حسابداران خارجی (به ویژه از آمریکا و انگلستان) برای مشاوره در بخش های دولتی و خصوصی

تاسیس انجمن های حرفه ای:

در سال ۱۳۴۲ "انجمن حسابداران خبره ایران" شکل گرفت.

✅ 5. پس از انقلاب اسلامی (۱۳۵۷ تا کنون)

ملی شدن صنایع و بانک ها:

پس از انقلاب، با ملی شدن بسیاری از بخش ها، حسابداری دولتی گسترش یافت.

استانداردسازی و نهادسازی:

تاسیس سازمان حسابرسی (1366): تدوین استانداردهای حسابداری و حسابرسی ایران

شکل گیری «جامعه حسابداران رسمی ایران» در سال 1380 برای ارتقاء حرفه ای حسابداری و حسابرسی

توسعه آموزش عالی حسابداری:

دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، رشته حسابداری را در سطوح کارشناسی تا دکتری توسعه دادند.

گرایش به حسابداری بین المللی:

در سال های اخیر، ایران به سمت هماهنگی با استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی (IFRS) حرکت کرده است.

✅ جمع بندی

حسابداری در ایران از یک نظام ساده ثبت دستی در دوره های باستان، به یک ساختار مدرن، نهادینه شده و استانداردشده تبدیل شده است که امروز نقش مهمی در نظام مالی، اقتصادی و نظارتی کشور ایفا می کند.