مقاله دوم: هوش مصنوعی و انقلاب در ترانه، آواز و خوانندگی

مقاله دوم: هوش مصنوعی و انقلاب در ترانه، آواز و خوانندگی

۱. صدای مصنوعی، احساس واقعی؟ بررسی Vocaloid، Synthesizer V و صدای هوش مصنوعیسال ۲۰۰۴ شرکت یاماها «هاتسونه میکو» را معرفی کرد؛ دختری انیمه ای که با وارد کردن نت و متن، آواز می خواند. امروز Synthesizer V و Dreamtonics با شبکه های عصبی عمیق صدایی نزدیک به انسان تولید می کنند که تحریر و ویبراتو دارد. در ایران هم پروژه «آوا» و «سوگند» صدای مصنوعی فارسی ساخته اند.

۲. هوش مصنوعی به جای شجریان و گوگوش: بازسازی صدای خوانندگان درگذشتهسال ۲۰۲۴ یک کانال یوتیوب با هوش مصنوعی آواز «شجریان» را در دستگاه همایون خواند و میلیون ها بازدید گرفت. در خارج، آهنگ «Heart on My Sleeve» با صدای جعلی دریک و ویکند وایرال شد. فناوری Voice Conversion و Diffusion Model حالا می تواند با تنها ۳۰ ثانیه نمونه صدا، صدای مرده را زنده کند.

۳. ترانه سرایی با ChatGPT و Suno: آیا ترانه سرا منقرض می شود؟Suno.ai و Udio با وارد کردن چند کلمه، آهنگ کامل با ملودی، تنظیم و حتی صدای خواننده تولید می کنند. در کمتر از یک دقیقه می توانید ترانه پاپ، رپ یا سنتی بسازید. ترانه سراهای حرفه ای ایرانی می گویند هوش مصنوعی ایده اولیه می دهد، اما «درد» و «تجربه زیسته» را هنوز نمی تواند جایگزین کند.

۴. دیپ فیک صوتی در موسیقی: از شوخی تا آلبوم کاملسال ۲۰۲۵ آلبومی کامل با صدای جعلی محمد رضا شجریان و همایون شجریان منتشر شد که هیچ کدام در آن نخوانده بودند. در خارج، آهنگ «Bad Habit» با صدای جعلی تیلور سوئیفت و صدای جعلی کندریک لامار میلیون ها بار پخش شد. تشخیص دیپ فیک صوتی حالا سخت ترین چالش صنعت موسیقی است.

۵. آموزش آواز با هوش مصنوعی: اپلیکیشن هایی که تحریر و کوک را تصحیح می کننداپلیکیشن هایی مثل «Voix»، «SingSharp» و ایرانی «آوایار» با هوش مصنوعی نت شما را لحظه ای تحلیل می کنند، ویبراتو را اندازه می گیرند و تحریر درست را نشان می دهند. دیگر نیازی به استاد حضوری نیست؛ هوش مصنوعی ۲۴ ساعته تمرین شما را تصحیح می کند.

۶. هوش مصنوعی و مرگ یا تولد دوباره کنسرت؟کنسرت هولوگرافیک ابی در دبی ۲۰۲۴ با صدای هوش مصنوعی و تصویر سه بعدی ۵۰ هزار نفر را به گریه انداخت. در ژاپن هاتسونه میکو سال هاست کنسرت واقعی با باند زنده دارد. آیا دیگر نیازی به حضور فیزیکی خواننده نیست؟ برخی می گویند این مرگ کنسرت واقعی است، برخی می گویند تولد دوباره اسطوره های ازدست رفته.

۷. چالش های اخلاقی و حقوقی: وقتی هوش مصنوعی با صدای یک خواننده پول درمی آوردخانواده شجریان علیه انتشار آهنگ های جعلی شکایت کردند. در آمریکا شرکت های موسیقی علیه Suno و Udio دادخواست دادند. سوال اصلی این است: اگر صدای یک خواننده بدون اجازه اش استفاده شود، درآمد به خانواده اش می رسد یا شرکت هوش مصنوعی؟ اتحادیه اروپا اولین قانون «حق صدای انسانی» را تصویب کرد و هر استفاده تجاری از صدای مصنوعی را نیازمند اجازه صریح دانست.

آینده روشن و همزمان ترسناک است: شاید ده سال دیگر نتوانیم تشخیص دهیم کدام صدا واقعی است و کدام مصنوعی. اما یک چیز قطعی است: هوش مصنوعی دیگر ابزار نیست، همکار و گاهی رقیب مستقیم خواننده انسانی شده است.