فضاهای شهری مادرانه
فضاهای شهری مادرانه، محیط های فیزیکی و اجتماعی هستند که به طور خاص نیازهای مادران و مراقبان اولیه کودکان (اغلب زنان) را در نظر می گیرند و تسهیل می کنند. این فضاها فراتر از طراحی عمومی هستند و به چالش های منحصر به فرد مراقبت از کودک در محیط شهری پاسخ می دهند، چالش هایی که در برنامه ریزی و طراحی شهری سنتی غالبا نادیده گرفته شده اند. درک این فضاها مستلزم نگاهی انتقادی به نظریه های شهرسازی از منظر فمینیستی و عدالت فضایی است. شهرهای مدرن، بر پایه ی ارزش های مردانه ای مانند کار مولد، حرکت سریع و کارایی اقتصادی شکل گرفته اند و نقش های مراقبتی، که عمدتا بر دوش زنان است، در حاشیه ی این ساختارها قرار گرفته اند. این نادیده گرفته شدن، نوعی تبعیض فضایی محسوب می شود که دسترسی و مشارکت مادران را در فضای عمومی محدود می کند.
فضاهای شهری مادرانه بر ارائه ی امکانات و شرایطی تمرکز دارند که مراقبت از کودک را در بیرون از خانه ممکن، امن و راحت سازد. این شامل دسترسی آسان و رایگان به امکانات بهداشتی تمیز و مجهز به میز تعویض پوشک، وجود اتاق های خصوصی و شایسته برای شیردهی، طراحی معابر و فضاهای داخلی به گونه ای که تردد با کالسکه یا وسایل کودک بدون مانع باشد، و ایجاد فضاهای بازی کودک ایمن، قابل مشاهده و در دسترس در محیط های عمومی مانند پارک ها، مراکز خرید و ایستگاه های حمل ونقل است. همچنین، نزدیکی به خدمات ضروری مانند مراکز بهداشتی، داروخانه ها و فروشگاه های مواد غذایی برای مادران با کودکان کوچک حیاتی است. این عناصر عملی، مستقیما به کاهش بار فیزیکی و روانی مراقبت در فضای عمومی کمک می کنند.
این رویکرد طراحی، ریشه در نظریه های فمینیستی شهرسازی دارد. نظریه پردازانی مانند دولورس هایدن با انتقاد از شهرهای "غیرجنسیتی"، بر لزوم در نظر گرفتن کارهای مراقبتی و تولیدمثل (اغلب نامرئی و بدون دستمزد) به عنوان بخشی اساسی از عملکرد شهری تاکید کردند. آنها استدلال می کنند که شهر باید برای پشتیبانی از تمام فعالیت های ضروری زندگی، از جمله مراقبت از کودکان، طراحی شود. نظریه ی عدالت فضایی (دیوید هاروی) نیز این دیدگاه را تقویت می کند و بر توزیع عادلانه ی منابع، امکانات و دسترسی برابر برای تمام گروه های شهری، از جمله مادران، تاکید می ورزد. نادیده گرفتن نیازهای مادران، نقض این اصل عدالت است. علاوه بر این، مفهوم "محیط های حمایتی" به طراحی محیط هایی اشاره دارد که به طور فعال از فعالیت ها و نیازهای خاص گروه های مختلف حمایت می کنند، نه اینکه مانع آن ها شوند. فضاهای مادرانه نمونه ای بارز از این محیط های حمایتی هستند.
در نهایت، ایجاد فضاهای شهری مادرانه نه یک اقدام لوکس یا تفکیک گرایانه، بلکه ضرورتی برای دستیابی به شهرهای واقعا فراگیر، عادلانه و پایدار است. این فضاها با کاهش موانع فیزیکی و اجتماعی، به مادران اجازه می دهند تا به طور کامل در زندگی شهری مشارکت کنند، از خدمات بهره مند شوند و تعاملات اجتماعی داشته باشند. شهرهایی که نیازهای مادران را برآورده کنند، در واقع برای همه ی شهروندان، به ویژه کودکان و سالمندان، امن تر، راحت تر و انسانی تر خواهند بود. تحقق این امر، نیازمند بازنگری بنیادین در اصول حاکم بر برنامه ریزی و طراحی شهری و ادغام فعال دیدگاه های فمینیستی و عدالت محور در تمام سطوح تصمیم گیری شهری است و گامی اساسی در راستای تحقق "حق به شهر" برای تمامی ساکنان، صرف نظر از نقش های جنسیتی و مراقبتی آن ها محسوب می شود.