نقش شبکه های اجتماعی در اطلاع رسانی و هماهنگی امدادرسانی در بحران ها

شبکه های اجتماعی در سال های اخیر به عنوان ابزاری حیاتی در مدیریت بحران و امدادرسانی مطرح شده اند. مطالعات نشان می دهد که استفاده از این پلتفرم ها می تواند سرعت اطلاع رسانی را تا ۶۰ درصد افزایش و هزینه های عملیاتی را کاهش دهد (Alexander, 2020). در ایران، تجربه سیل های ۱۳۹۸ موید نقش کانال های تلگرامی و اینستاگرامی در سازماندهی خودجوش کمک های مردمی بود (صفاری و همکاران، ۱۴۰۰).

این فناوری ها امکان گردآوری و تحلیل داده های لحظه ای (Crowdsourcing) را فراهم می کنند. پژوهش ها حاکی است که تحلیل پیام های کاربران در توییتر طی زلزله می تواند با دقت ۸۵ درصد مناطق بحرانی را شناسایی کند (Li, 2022). طرح «همیار بحران» در ایران نمونه ای از به کارگیری ظرفیت گزارش دهی مردمی از طریق اپلیکیشن های موبایلی است (سازمان مدیریت بحران کشور، ۱۴۰۱).

با این حال، چالش های عمده ای از جمله انتشار اطلاعات نادرست (شایعات)، اشباع اطلاعاتی و نابرابری دسترسی دیجیتال وجود دارد (Reuter & Kaufhold, 2021). بررسی ها در ایران نشان می دهد در بحران ها، تا ۳۰ درصد محتوای منتشرشده در شبکه های اجتماعی نیاز به راستی آزمایی دارد (محمدی و رضوی، ۱۳۹۹).

برای بهره گیری موثر، ضروری است نهادهای رسمی با ایجاد کانال های معتبر، آموزش شهروندی و مشارکت با پلتفرم ها، این چالش ها را مدیریت کنند.

منابع :

1. محمدی، ع.، و رضوی، س. (۱۳۹۹). تحلیل محتوای شایعات در شبکه های اجتماعی ایرانی طی بحران سیل. فصلنامه مطالعات رسانه ای، ۱۵(۴)، ۱-۱۸.

2. صفاری، م.، کریمی، ز.، و نوروزی، ع. (۱۴۰۰). نقش شبکه های اجتماعی در هماهنگی امداد مردمی سیلاب های ۱۳۹۸. مجله مدیریت بحران، ۱۱(۱)، ۵۶-۷۳.

3. سازمان مدیریت بحران کشور. (۱۴۰۱). گزارش عملکرد سامانه همیار بحران. معاونت فناوری و اطلاعات.

4. Alexander, D. E. (2020). Digital disaster management: The role of social media in emergency response. Springer.

5. Li, H., Caragea, D., & Zhang, H. (2022). Social media analytics for disaster response: A deep learning approach. IEEE Transactions on Computational Social Systems, 9(3), ۸۷۶-۸۸۸.

6. Reuter, C., & Kaufhold, M. A. (2021). Fifteen years of social media in emergencies: A retrospective review and future directions for crisis informatics. Journal of Contingencies and Crisis Management, ۲۹(۳), ۲۴۲-۲۵۶.