خاموشی یک چراغ علمی؛ درگذشت فقیه وارسته و استاد برجسته حوزه علمیه قم، آیت الله مهدی امامی امیری (۱۳۳۷ش)

خاموشی یک چراغ علمی؛ درگذشت فقیه وارسته و استاد برجسته حوزه علمیه قم، آیت الله مهدی امامی امیری (۱۳۳۷ش)

نویسنده: دکتر فردین احمدی مدیر مسئول انتشارات بین المللی حوزه مشق 

 وقتی علم در سکوت به خاک سپرده می شود

در تاریخ علمی و فقهی شیعه، نام های بزرگی وجود دارد که بی هیاهو زیسته اند، بی ادعا تدریس کرده اند و بی سر و صدا از دنیا رفته اند؛ اما اثرشان در جان شاگردان و در عمق حوزه های علمیه باقی مانده است. آیت الله مهدی امامی امیری از جمله همین چهره های کم حاشیه اما عمیق الاثر بود؛ فقیهی متبحر و استادی برجسته در سطوح عالی حوزه علمیه قم که در سال ۱۳۳۷ خورشیدی، برابر با ۱۰ جمادی الثانی ۱۳۷۸ قمری، چشم از جهان فروبست و به دیار باقی شتافت.

جایگاه علمی در منظومه فقه شیعه

مرحوم مهدی امامی امیری از فقهای شناخته شده شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری به شمار می رفت؛ عالمی که عمر خود را وقف تحصیل، تحقیق و تدریس علوم دینی کرد. او در زمره اساتیدی قرار داشت که نه تنها بر متون فقهی و اصولی تسلطی عمیق داشت، بلکه در انتقال دقیق و منظم مفاهیم پیچیده به طلاب، مهارتی مثال زدنی از خود نشان می داد.

در حوزه علمیه قم، نام او همواره با درس های سطح عالی فقه و اصول گره خورده بود؛ درس هایی که طلاب مستعد را برای ورود به مرحله اجتهاد آماده می ساخت.

حوزه علمیه قم؛ بستر شکوفایی علمی

دوران فعالیت علمی آیت الله امامی امیری، مقارن با سال هایی حساس در تاریخ حوزه علمیه قم بود؛ سال هایی که این حوزه، به تدریج جایگاه خود را به عنوان مرکز اصلی فقاهت شیعه تثبیت می کرد.

در چنین فضایی، حضور اساتیدی چون او، نقشی تعیین کننده در ارتقای سطح علمی حوزه داشت. او نه صرفا یک مدرس، بلکه پرورش دهنده ذهن های فقهی بود؛ استادی که طلاب را به دقت، احتیاط علمی و وفاداری به مبانی اجتهاد شیعی فرا می خواند.

ویژگی های اخلاقی و سلوک علمی

از ویژگی های برجسته مرحوم امامی امیری، جمع میان علم و اخلاق بود. شاگردانش او را عالمی می دانستند که پیش از زبان، با رفتار آموزش می داد.

تواضع، پرهیز از شهرت طلبی، نظم در تدریس و اهتمام به تهذیب نفس، از صفاتی بود که در روایت های شفاهی طلاب و معاصرانش به کرات دیده می شود.

او از جمله فقهایی بود که معتقد بود علم، اگر به تهذیب اخلاقی پیوند نخورد، نه تنها نافع نیست، بلکه می تواند خطرآفرین باشد.

روش تدریس: دقت، استدلال و تربیت اجتهادی

شیوه تدریس آیت الله امامی امیری بر پایه تحلیل عمیق متون، مقایسه آرای فقهی و تمرین استدلال بنا شده بود.

در درس های او، طلبه صرفا شنونده نبود؛ بلکه به چالش کشیده می شد تا مبانی را بفهمد، نقد کند و در نهایت به جمع بندی شخصی برسد. این رویکرد، دقیقا همان چیزی بود که حوزه های علمیه برای تربیت فقیه نیاز داشتند.

نقش پنهان اما ماندگار در تربیت شاگردان

اگرچه نام مرحوم امامی امیری کمتر در رسانه ها یا آثار مکتوب پررنگ شده، اما رد پای علمی او را می توان در اندیشه و روش بسیاری از فضلای حوزه مشاهده کرد.

فقیهانی که بعدها خود به تدریس یا تحقیق پرداختند، از محضر او بهره برده و دقت های علمی اش را به نسل بعد منتقل کردند. این همان تاثیر خاموش اما عمیق است که تاریخ علم را پیش می برد.

درگذشت در سکوت؛ پایان یک عمر مجاهدت علمی

در سال ۱۳۳۷ خورشیدی، این فقیه وارسته دار فانی را وداع گفت. درگذشت او، هرچند در سکوت خبری رخ داد، اما برای جامعه علمی حوزه، فقدانی جدی به شمار می آمد.

او رفت، بی آنکه اهل بزرگداشت های پرزرق وبرق باشد؛ اما میراثش در سینه شاگردان و در سنت علمی حوزه باقی ماند.

تحلیل تاریخی: چرا بازخوانی چنین چهره هایی ضروری است؟

بازخوانی زندگی و درگذشت فقهایی چون مهدی امامی امیری، صرفا ادای احترام به گذشته نیست؛ بلکه بازسازی حافظه علمی حوزه های علمیه است.

در روزگاری که توجه ها اغلب معطوف به چهره های رسانه ای است، یادآوری عالمانی که بی هیاهو ستون های علم دین را استوار کردند، ضرورتی فرهنگی و تاریخی محسوب می شود.

پیوند تاریخ علمی با هویت امروز حوزه

حوزه علمیه قم، امروز بر شانه های نسل هایی ایستاده که با زهد، علم و مجاهدت علمی، این نهاد را بنا نهادند. مرحوم امامی امیری، یکی از همین شانه های استوار بود.

شناخت او، یعنی شناخت ریشه ها؛ و بی ریشه، هیچ درختی پایدار نمی ماند.

 نامی که باید در حافظه علمی زنده بماند

۱۳۳۷ خورشیدی، سال خاموشی یک فقیه بود؛ اما نه پایان اثرگذاری او.

آیت الله مهدی امامی امیری، نمونه ای از عالمانی است که بی ادعا زیستند، عمیق آموختند و صادقانه آموختاند.

زنده نگه داشتن یاد او، زنده نگه داشتن سنت فقاهت اصیل شیعی است؛ سنتی که علم، اخلاق و مسئولیت دینی را در هم می تند.