تاثیر تغییرات اقلیمی بر افزایش فراوانی و شدت بلایای طبیعی در ایران

شواهد علمی نشان می دهد تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت های انسانی، به طور مستقیم بر افزایش فراوانی و شدت بلایای طبیعی در ایران تاثیر گذاشته است. داده های اقلیمی حاکی از افزایش ۱/۵ درجه ای دمای میانگین کشور طی پنج دهه گذشته و کاهش ۲۰ درصدی بارش در حوضه های اصلی است (حسینی زارع و همکاران، ۱۴۰۰). این تغییرات، مخاطراتی مانند خشکسالی های طولانی، سیل های ناگهانی و طوفان های گردوغبار را تشدید کرده است.

مطالعات بین المللی نیز نشان می دهد که گرمایش جهانی احتمال وقوع رویدادهای حدی را تا ۵۰ درصد افزایش داده است (IPCC، ۲۰۲۲). در ایران، تحلیل داده های بلندمدت بیانگر افزایش معنادار تکرار سیلاب های بزرگ و دوره های خشکسالی مستمر است (محمدی و رحمانی، ۱۴۰۱). این الگو با کاهش پوشش برفی زاگرس و افزایش تبخیر، چرخه هیدرولوژیکی را مختل کرده است.

پیامد این تغییرات، تشدید آسیب پذیری سکونتگاه ها، تنش آبی و تخریب اکوسیستم هاست. برآوردها نشان می دهد خسارت اقتصادی ناشی از بلایای مرتبط با اقلیم در ایران طی دهه ۱۳۹۰ نسبت به دهه قبل دوبرابر شده است (سازمان برنامه و بودجه، ۱۴۰۰). بنابراین، اتخاذ راهبردهای انطباقی یکپارچه و تقویت سیستم های هشدار سریع ضروری است.

منابع :

1. حسینی زارع، م.، احمدی، ح.، و فلاح، و. (۱۴۰۰). تحلیل روند تغییرات دمایی و بارشی ایران تحت تاثیر تغییر اقلیم. پژوهش های جغرافیای طبیعی، ۵۳(۴)، ۸۹۷-۹۱۵.

2. سازمان برنامه و بودجه کشور. (۱۴۰۰). گزارش ارزیابی خسارت بلایای طبیعی در ایران (۱۳۸۹-۱۳۹۹). معاونت امور اقتصادی.

3. محمدی، ب.، و رحمانی، ت. (۱۴۰۱). بررسی روند تغییرات سیل خیزی و خشکسالی در ایران با رویکرد تغییر اقلیم. مجله علوم و مهندسی آب، ۱۵(۲)، ۱-۱۸.

4. IPCC. (2022). Climate change 2022: Impacts, adaptation and vulnerability. Contribution of Working Group II to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press.