نقش شورای شهر در توسعه مدیریت شهری و حقوق شهروندی و تاثیر مشارکت مردم در کیفیت عملکرد شورای شهر

بهرام آقاجان پور

نقش شورای شهر در توسعه مدیریت شهری و حقوق شهروندی و تاثیر مشارکت مردم در کیفیت عملکرد شورای شهر

وظیفه اصلی این مجلس: انتخاب شهردار، تصویب بودجه و نظارت بر عملکرد شهرداری است.

شوراهای اسلامی شهر و شهرداری به عنوان دو بازوی نظارتی و اجرایی نظام مدیریت شهری نقش موثری و اساسی در روند اداره شهر ایفا می کنند. شوراها در ارتباط مستقیم متعامل با ساکنین و نهادهای محلی می تواننند حلقه واسط میان این سطح از لایه های اجتماعی با ساختار و نظام مدیریت شهری در سطوح بالاتر باشند.

سبک اداره امور کشور به شیوه غیر متمرکز ایجاب می کند که در رابطه با امور محلی مربوط به تقسیمات کشوری توسط نمایندگان مردم در آن محل تصمیم گیری شود . به همین دلیل ، بر اساس قانون اساسی ، شوراها از ارکان تصمیم گیری و اداره امور کشور هستند .

چکیده"

امروزه شهر و هر محیط زندگی مدنی و اجتماعی, با شهروندان, معنی پیدا می کند. رابطه شهروندی با مدیریت شهری از جمله مسائل و موضوعات مهمی است که در حوزه مدیریت شهری در جهان مورد توجه قرار گرفته است. یکی از عواملی که می تواند به تحقق و پایداری نظام مردم سالاری در جامعه از طریق اجتماعات مردمی بیانجامد, توجه به حقوق شهروندی است که می توان دستیابی به این هدف را از سوی شوراها دنبال کرد. در یک نگاه جامع شوراها در بطن خود, کلیدواژه حقوق شهروندی, را دارا می باشند؛ زیرا فلسفه وجودی خود شوراها بندهایی از تحقق معیارها و مولفه های حقوق شهروندی است. به عبارت دیگر, شوراها تبلور تحقق حقوق شهروندی می باشند

شورای شهر چیست

یکی از شوراهای پیش بینی شده در قانون تشکیلات ، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور ، شورای شهر می باشد که با انتخابات عمومی مردم تشکیل می شود . شرکت در انتخابات شورای شهرهای تا بیست هزار نفر جمعیت مستلزم داشتن مدرک تحصیلی فوق دیپلم و برای شهرهای بالای بیست هزارنفر جمعیت ، داشتن مدرک تحصیلی لیسانس یا معادل آن لازم و ضروری است . سن نامزد شدن در انتخابات شورای شهر ، بیست و پنج سال می باشد . تعداد اعضای شوراهای اسلامی شهر در قانون به نسبت جمعیت آن شهر تعیین می شود .

شوراها براساس اصل یکصدم قانون اساسی با هدف تسریع در انجام برنامه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و … از طریق مشارکت و همکاری مردم جهت اداره امور در نقاط مختلف شهر و روستا تشکیل گردید .شورای اسلامی شهر طبق قانون دووظیفه اصلی درپارلمان شهری عهده دار می باشد که بررسی لوایح شهرداری وتصویب آنها و نظارت بر عملکرد شهرداری یکی از آنهاست. به دلیل اهمیت نقش و مشارکت مردم در حل مسایل و مشکلات شهری و با توجه به آنکه یکی از علت های مهم شکست برنامه ها در مدیریت شهری عدم توجه به خواسته ها و تمایلات کسانی است که ما برای آن ها طرح و برنامه ریزی انجام می دهیم و شوراها به عنوان پل ارتباطی بین مردم و مسوولان دستگاه های اجرایی و انتقال دهنده نیازمندی های آنان به مسوولان می باشند

با توجه به توسعه شهرنشینی و رشد روز افزون جمعیت شهری، شهرها با مشکلات عدیده اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی روبرو هستند و برای اداره امور شهر نیاز به یک سیستم مدیریت یکپارچه شهری می باشد که بتوان با برنامه ریزی مدون و با همکاری تمامی نهادهای ذیربط در جهت رفع نیازمندی های شهر گام برداشت، شوراهای اسلامی به عنوان یکی از نهادهای تصمیم گیرنده و نظارت کننده بر امور شهری می تواند تاثیرگذاری مثبتی در توسعه حقوق شهروندی داشته باشد

شورا به عنوان یک نهاد مردمی متولی امور محلی می تواند با تلاش و جدیت در جلب مشارکت مردم و بخش خصوصی و با استفاده از توانایی های مالی و فکری آنان گامهای مثبتی در زمینه ی اجرای طرح ها و پروژه های زیربنایی در توسعه عمران شهری ایفا نماید.

در اصل هدف از تشکیل شوراهای اسلامی که یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی است مشارکت دادن مردم در اداره امور محلی بوده و اکنون شوراها به عنوان یک نهاد تاثیرگذار در زمینه قانون گذاری و نظارتی در امور محلی نقش آفرینی می نماید.

آنچه که باید مورد توجه قرار گیرد، شهر و شهروندان هستند و روزمرگی، مسائل حاشیه ای و بوروکراسی اداری هرگز نباید ما را از رسالت اصلی خود که خدمت به مردم و احیای این شهر در حوزه کالبدی است، غافل کند و این موضوع فلسفه وجودی شهرداری و شورای شهر است و در فراز و نشیب کارهای اداری نباید از این امر مهم غفلت کنیم.

جایگاه شورا در اندیشه امام خمینی(ره) فوق العاده ارزشمند بوده و این نهاد مردمی از اولین تشکل هایی بود که بنیانگذار انقلاب اسلامی بر تشکیل آن تاکید داشت.

نهادینه کردن دموکراسی در جامعه و واگذاری و سپردن امور به مردم در حوزه های مختلف را از نکات مهم و برجسته پیام امام راحل است و اگر تاریخ انقلاب را ورق بزنیم هر جا که کارها به خود مردم سپرده شده به بهترین نحو انجام شده زیرا احساس مسئولیت به نظام ، انقلاب کشور و منطقه خود دارند.

شوراها بعنوان بهترین نماد مودت بین شهروندان و مسئولین شهری هستند و این پارلمان محلی جزء موثرترین حلقه های خدمتگزاری می باشد و باتوجه به شعارهای مقام معظم رهبری طی این سالها باید به بحث توان افزایی مردم برسیم و تلاش شایسته ای را داشته باشیم که شاهد رفع مشکلات مردم و تحول در جامعه باشیم

وظایف شورای شهر

بر اساس ماده ٨٠ قانون تشکیلات ، وظایف و اختیارات شوراهای اسلامی کشور ، وظایف شورای اسلامی شهر به شرح زیر است :

- انتخاب شهردار برای مدت چهار سال

- بررسی و شناخت کمبودها، نیازها و نارسایی های اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، اقتصادی و رفاهی حوزه انتخابیه و تهیه طرحها و پیشنهادهای اصلاحی و راه حلهای کاربردی در این زمینه ها جهت برنامه ریزی و ارائه آن به مقامات مسئول ذی ربط

- نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورا و طرحهای مصوب در امور شهرداری و سایر سازمانهای خدماتی در صورتی که این نظارت مخل جریان عادی این امور نگردد

- همکاری با مسئولین اجرائی و نهادها و سازمانهای مملکتی در زمینه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و عمرانی بنا به درخواست آنان

- همکاری با مسئولین اجرائی و نهادها و سازمانهای مملکتی در زمینه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و عمرانی بنا به درخواست آنان

- برنامه ریزی در خصوص مشارکت مردم در انجام خدمات اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی با موافقت دستگاههای ذی ربط

- تشویق و ترغیب مردم در خصوص گسترش مراکز گردشگری و تفریحی، ورزشی و فرهنگی با هماهنگی دستگاه های ذی ربط

- اقدام در خصوص تشکیل انجمن ها و نهادهای اجتماعی، امدادی، ارشادی و تاسیس تعاونی های تولید و توزیع و مصرف، انجام آمارگیری، تحقیقات محلی و توزیع ارزاق عمومی با توافق دستگاههای ذی ربط

- نظارت بر حسن اداره و حفظ سرمایه و دارایی های نقدی و اموال منقول و غیرمنقول شهرداری و همچنین نظارت برحساب درآمد و هزینه آنها به گونه ای که مخل جریان عادی امور شهرداری نباشد

- تصویب آیین نامه های پیشنهادی شهرداری پس از رسیدگی به آنها با رعایت دستورالعملهای وزارت کشور

- تایید صورت جامع درآمد و هزینه شهرداری که هر شش ماه یک بار توسط شهرداری تهیه می شود و انتشار آن برای اطلاع عموم و ارسال نسخه ای از آن به وزارت کشور

- همکاری با شهرداری جهت تصویب طرح حدود شهر با رعایت طرح های هادی و جامع شهرسازی پس از تهیه آن توسط شهرداری با تایید وزارت کشور و وزارت مسکن و شهرسازی

- تصویب بودجه، اصلاح و متمم بودجه و تفریغ بودجه سالانه شهرداری و موسسات و شرکتهای وابسته به شهرداری با رعایت آیین نامه مالی شهرداری ها و همچنین تصویب بودجه شورای شهر

- تصویب وامهای پیشنهادی شهرداری پس از بررسی دقیق نسبت به مبلغ، مدت و میزان کارمزد

- تصویب معاملات و نظارت بر آنها اعم از خرید، فروش، مقاطعه، اجاره و استیجاره که بنام شهر و شهرداری صورت می پذیرد با در نظر گرفتن صرفه و صلاح و با رعایت مقررات آیین نامه مالی و معاملات شهرداری

- تصویب اساسنامه موسسات و شرکتهای وابسته به شهرداری با تایید و موافقت وزارت کشور

- تصویب لوایح برقراری یا لغو عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان آن با در نظر گرفتن سیاست عمومی دولت که از سوی وزارت کشور اعلام می شود

- نظارت بر حسن جریان دعاوی مربوط به شهرداری

- نظارت بر امور بهداشت حوزه شهر

- نظارت بر امور تماشاخانه ها، سینماها و دیگر اماکن عمومی، که توسط بخش خصوصی، تعاونی و یا دولتی اداره می شود با وضع و تدوین مقررات خاص برای حسن ترتیب، نظافت و بهداشت این قبیل موسسات بر طبق پیشنهاد شهرداری و اتخاذ تدابیر احتیاطی جهت جلوگیری از خطر آتش سوزی و مانند آن

- تصویب مقررات لازم جهت اراضی غیر محصور شهری از نظر بهداشت و آسایش عمومی و عمران و زیبائی شهر

- نظارت بر ایجاد گورستان، غسالخانه و تهیه وسایل حمل اموات مطابق با اصول بهداشت و توسعه شهر

- وضع مقررات و نظارت بر حفر مجاری و مسیرهای تاسیسات شهری

- نظارت بر اجرای طرح های مربوط به ایجاد و توسعه معابر، خیابان ها، میادین و فضاهای سبز و تاسیسات عمومی شهر بر طبق مقررات موضوعه

- تصویب نامگذاری معابر، میادین، خیابان ها، کوچه و کوی در حوزه شهری و همچنین تغییر نام آنها با رعایت مقررات مربوط

- تصویب مقررات لازم به پیشنهاد شهرداری جهت نوشتن هر نوع مطلب و یا الصاق هر نوع نوشته و آگهی و تابلو بر روی دیوارهای شهر با رعایت مقررات موضوعه و انتشار آن برای اطلاع عموم

- تصویب نرخ خدمات ارائه شده توسط شهرداری و سازمانهای وابسته به آن با رعایت آیین نامه مالی و معاملات شهرداریها با رعایت مقررات مربوط

- تصویب نرخ کرایه وسائط نقلیه درون شهری

- وضع مقررات مربوط به ایجاد و اداره میدان های عمومی توسط شهرداری برای خرید و فروش مایحتاج عمومی

- وضع مقررات لازم در مورد تشریک مساعی شهرداری با ادارات و بنگاههای ذی ربط برای دایر کردن نمایشگاههای کشاورزی، هنری، بازرگانی و غیره با رعایت مقررات قانونی مربوط

- نظارت بر حسن اداره امور مالی شهرداری و کلیه سازمانها، موسسات، شرکتهای وابسته و تابعه شهرداری و حفظ سرمایه، دارائی ها، اموال عمومی و اختصاصی شهرداری، همچنین نظارت بر حساب درآمد و هزینه آنها با انتخاب حسابرس رسمی و اعلام موارد نقض و تخلف به شهردار و پیگیری های لازم براساس مقررات قانونی

- شورا موظف است در پایان هر سال مالی صورت بودجه و هزینه خود را جهت اطلاع عموم منتشر نماید و نسخه ای از آن را جهت بررسی به شورای شهرستان و استان ارسال کند

- همکاری با شورای تامین شهرستان درحدود قوانین و مقررات .