نقش رسانه در دگر اندیشی سیاسی نزد افکار عمومی

دانشگاه پیام نور (همه مراکز) 

آیا اینترنت، فضا و امتیاز بیشتری در اختیار ابتکارات و شکل های جدید سیاست می گذارد و یا اهمیت انواع جدید عمل گرایی سیاسی در فضای باز و وهم انگیز دنیای مجازی گم می شود؟

تاثیر شبکه (اینترنت) را نمی توان به طور مجرد سنجید ، بلکه باید آن را در یک زمینه بسیار بزرگتر از شبکه های مختلف (شرکتی، نظامی و ...) در نظر گرفت که این مجموعه "ماتریکس" نامیده می شود.

دو اصطلاح جامعه مدنی و فضای عمومی کاملا به هم ربط دارند و اولی اساس سازمانی دومی است. برای فهم شبکه، جامعه مدنی را باید تعریف کر د: قلمروی اجتماعی پویا و گاهی اوقات متلاطم و متعارض نهادهای خصوصی و افراد است که با دولت و اقتصاد بازار ارتباط دارند، ولی از آنها جدا هستند. در دیدگاه های جدید جامعه مدنی، بر ابعاد فرهنگی و رسانه تاکید می شود که این دو وجه در دیدگاه های قبلی نادیده گرفته می شد. اکنون این اتفاق نظر وجود دارد که رسانه های همگانی، اثر فوق العاده ای بر شکل و کارکرد جامعه مدنی دارند و این چرخش را می توان "چرخش فرهنگی" نامید. 

در حال حاضر روابط فرهنگی و گروه بندی افراد براساس هویت جلوه بیشتری یافته است و همه اینها باعث حرکت جامعه مدرن به سمت یک مرحله جدید به نام "جامعه ارتباطات"، "جامعه رسانه ها" و یا "جامعه فرهنگی" شده است.

اولریش بک، بر ایده تغییرات اجتماعی با عنوان مدرنیته دوم یاد می کند که اساسا متفاوت از مدرنیته اول است. در مدرنیته دوم، جریان کالاهای فرهنگی، تعدد روابط از طریق ارتباطات دوربرد و دوام مهاجرت، یک فرایند جهان-وطنی است. فرایند جهان وطنی در دو سطح خرد (در روشهای زندگی و آگاهی روبه رشد چند فرهنگی) و سطح کلان (به هم وابستگی ایجاد شده توسط بازار جهانی و شبکه های بین المللی و فراملی که جانشین قدرت سیاسی دولت-ملت شده اند) پیشرفت داشته است.

گفتمان جامعه مدنی باید با توجه به چیرگی رسانه ها و فضای فرهنگ مورد تجدید نظر قرار گیرد. در مورد گزینه های فرهنگی می توان از برداشت "درونماهای" آپادورای ( جامعه شناس در حوزه فرهنگ جوامع ) بهره گرفت.

آپادورای، پیچیدگی اقتصاد فعلی جهانی را از پنج بعد جریان فرهنگی مطالعه می کند که عبارتند از:

1. درونمای قومی: جابه جایی انسانها.

2. دورنمای فنی: یعنی توزیع ناهماهنگ تکنولوژی جهانی.

3. دورنمای مالی: یعنی تجارت در سطح جهان

4. دورنمای رسانه ای: یعنی جابه جایی فرهنگ های نشانه شناختی و

5. دورنمای ایده ها: یعنی اینکه ایدئولوژی های مختلف با هم ترکیب شوند.

از نظر آپادورای، این دورنماها روابط لازم را با یکدیگر ندارند.