بررسی مفهوم عرفانی فضای تهی در معماری اسلامی- ایرانی

فضا ارتباط مستقیم با بحث هستی دارد. در ابتدا باید یک هستی، موضوع کار ما باشد تا پس از آن بحث فضا مطرحشود. فضای خالی (تهی) نماد امر قدسی و دروازهای است که حضور الهی از طریق آن به نظام مادی که محیط بر انسان درسفر زمینی اوست، داخل می شود به این ترتیب فضای خالی، اثر محدود کننده فضای کیهانی بر انسان را حذف می کند، چونهروقت و هر جا حجاب جسم برداشته می شود، نورالهی به درون می تابد. در معماری اسلامی، نقش فضای تهی به دلیل آنکهبر سرشت گذرای اشیا، تاکید دارد، بسیار پررنگ است.در این هنر فضای تهی، فضایی وحدت بخش است که سایر فضاهاحول آن دور میزنند و نماد حضور و نور الهی است و انسان را در برابر پروردگار قرار میدهد و او را از حضور فراگیر پروردگارآگاه می سازد. لذا در جهان بینی اسلامی، تهی بودن همان امر قدسی تاویل می گردد و تلاش معماران ایرانی در تبلوراندیشه های عرفانی خود در این فضای تهی اما پر معنا،غیرقابل انکار است.در این پژوهش ابتدا به بسط و تشریح مفاهیمفضا از نظر فیلسوفان و معماران و سپس به تبیین مبانی و مفاهیم فلسفی فضای تهی در معماری اسلامی ایران پرداختهخواهد شد.همچنین مقایسه دیدگاههای سنت گرایان و پدیدارشناسانی چون هایدگر از نظر خواهد گذشت.این پژوهشمبتنی بر روش توصیفی ، تحلیلی و با رویکرد ادراکی،فلسفی می باشد.

Keywords:

فضا , فضای تهی , معماری اسلامی- ایرانی