واکاوی جرم انگاری ترک فعل در تقابل دو اصل خودمداری و رفاه

جرم­انگاری ترک فعل در حقوق کیفری، موضوعی چالشی است و سنت حقوقی در این رابطه در نظام های حقوقی، متفاوت است. در وهله­ نخست باید روشن شود که آیا از نظر ماهیت و چیستی، میان فعل و ترک فعل تفاوتی وجود دارد یا خیر و در صورت وجود چنین تمایزی، آیا این تمایز موجب می شود از نظر سرزنش­پذیری اخلاقی نیز، ترک فعل در مرتبه پایین­تری از فعل قرار گیرد یا خیر. در این راستا پیامدگرایان و وظیفه­گرایان رویکرد مشابهی ندارند. در پیامدگرایی اخلاقی ، تمایز میان فعل و ترک فعل نفی می­شود در حالی که در اخلاق وظیفه­گرا این تمایز به رسمیت شناخته می­شود. جرم انگاری ترک فعل نیز محل تقابل میان دو اصل است؛ اصل خودمداری در برابر اصل رفاه . مخالفان جرم­انگاری ترک فعل، بر مبنای اصل خودمداری اعتقاد دارند موضوع جرم­انگاری در حقوق کیفری اصولا تکالیف سلبی یا منفی است و الزام شهروندان به تکالیف ایجابی یا مثبت برخلاف اهداف اولیه حقوق کیفری است و این امر منجر به سلب آزادی بیشتری می­شود. از دیگر سو، موافقان با تاکید بر اجتناب از خودمداری افراطی و بر مبنای مسئولیت اجتماعی حقوق کیفری، سطحی از همکاری اجتماعی و مسئولیت اجتماعی را برای تحقق خودمداری فردی ضروری می­دانند؛ همچنین اعتقاد دارند قرار گرفتن ترک فعل در مرتبه نازل­تری از فعل از نظر سرزنش­پذیری، ارتباطی به اصل جرم­انگاری یا نامناسب بودن جرم­انگاری ترک فعل ها ندارد. این مقاله ضمن بررسی دکترین فعل و ترک فعل به واکاوی مبانی و اصول رقیب حاکم بر جرم­انگاری ترک فعل و چالش­های فنی آن می­پردازد.

Keywords:

جرم انگاری , دکترین فعل و ترک فعل , خودمداری , رفاه , سرزنش پذیری