بررسی مفرغینه های دو محوطه سرخ دم و سنگ تراشان لرستان و نقوش آنها

نقوش دوران کهن، برگرفته از آیین ها، باورها و رسومی است که در طی قرون متمادی ویژگی های منحصر به فرد خویش را حفظ کرده است. سرآمدترین دستاورد هنری غرب ایران در پایان هزاره دوم ق.م. و آغاز هزاره یکم ق.م. آثار مفرغی، معروف به مفرغ لرستانی است. محوطه سرخ دم لری -که اولین منطقه حفاری شده در پیشکوه لرستان است- در سال 1308ه.ش. توسط هیات باستان شناسی هلمز به سرپرستی فریدریش اشمیت حفاری شد. هم چنین، منطقه سنگ تراشان یکی دیگر از محوطه های باستانی لرستان است که در 52 کیلومتری جنوب شرقی شهر خرم آباد قرار گرفته است. این محوطه -که به تازگی کشف شده- دارای بافتی نامتعارف است. با مطالعه و مقایسه گونه شناسی به عمل آمده بر روی اشیا، این دو محوطه از بزرگ ترین دفینه های مفرغی ایران معرفی شده اند. رویکرد پژوهش حاضر با نگرشی جدید به شناسایی انواع مفرغینه های دو محوطه باستانی سرخ دم و سنگ تراشان و بررسی نقوش و مفاهیم و کاربرد آن ها با یک تنوع شگفت انگیز می پردازد. روش تجزیه تحلیل اطلاعات توصیفی و تحلیلی است. با استفاده از مطالعات کتاب خانه ای، اشیای مفرغینه های هر دو محوطه معرفی و در ادامه، انواع نقوش آن ها، به طور کلی، به دسته های انسانی، جانوری، گیاهی و هندسی و نقوش خیالی و اساطیری تقسیم شده اند که نقوش حیوانی بیش ترین کاربرد را داشته اند. این نقوش از منظر زمان، مفهوم و فرم، مورد بررسی کمی و کیفی و تطبیقی قرار گرفته اند.    

Keywords:

نقوش , مفرغ , لرستان , سرخ دم , سنگ تراشان