پژوهشی در جایگاه شیلات شمال در مناسبات ایران و روسیه با تکیه بر اسناد آرشیوی (1828-1953 م)

موقعیت مناسب دریای خزر محیط مساعدی را برای رشد انواع آبزیان، به ویژه ماهیان خاویاری، فراهم کرده است. این مسئله همواره جلب توجه مستاجران شیلات روس را در پی داشته است. حضور فعال روس ها در شیلات شمال ایران، ناشی از میزان بالای پرداخت اجاره و تجهیز به وسایل صیادی بوده است. علاوه بر این، شرکت های معروف حمل و نقل دریایی به روس ها تعلق داشت و منبع درآمد خوبی برای صاحبان امتیاز بود؛ اما به دلیل نقش حیاتی شیلات در اقتصاد و معیشت مردم نواحی شمال ایران، درگیری هایی با صاحبان امتیاز پیش می آمد. هدف اصلی این تحقیق، تبیین جایگاه شیلات شمال در مناسبات ایران و روسیه (تزاری و کمونیستی) از 1828 تا 1953 م است. در این تحقیق با تکیه بر اسناد آرشیوی و منابع به جا مانده از دوره زمانی تحقیق و اطلاعات آماری موجود از آن، شیلات شمال و وضعیت آن پیش از واگذاری آن به لیانازوف ها، چگونگی واگذاری امتیاز به آن ها، سرمایه گذاری آن ها در شیلات شمال و پیامدهای آن، برخورد صیادان شمال، نقش و موضع دولت روسیه در این زمینه، خاتمه امتیاز و واگذاری آن به دولت کمونیستی شوروی، ملی شدن شیلات در زمان نخست وزیری مصدق بررسی و تحلیل شده است.

Keywords:

تاریخ ایران , عصر قاجار , دوره پهلوی , روسیه (تزاری و کمونیستی) , شیلات شمال